“ЕУ умира. Се надевам дека сме  ја извадиле првата тула од ѕидот “, екзалтирано рече Најџел Фараж, лидер на Независната партија на Обединетото Кралство (ЈуКИП) .Тој предложи 23 јуни, кога Британците гласаа (51,8% од учесниците) да ја напуштат Европската унија, да биде нов национален празник наречен Ден на независноста.

Само дека писателката Џоан Роулинг, која сакаше Шкотска да остане во Обединетото Кралство и Велика Британија – во ЕУ, напиша луто на Твитер: “Шкотска сега ќе бара независност. Тестаменти од Камерон ќе доведе до распаѓање на две унији. Ништо од ова не е потребно да се случува. ” Одлуката на Дејвид Камерон, кој наскоро ќе биде поранешен премиер, за одржување референдум за членството на Велика Британија во ЕУ, обезбеди распад на Обединетото Кралство. 58% од Британците гласаа  за “излез”, додека 62% од Шкотите гласаа за  “останување”. “Демократски неприфатливо” е Шкотска да биде извлечена од ЕУ заедно со Англија, изјави првиот министер Никола Стрджн, и го нарече “премногу веројатен” втор референдум за независноста на Шкотска.

Останува да се види дали историската грешка на Камерон исто така ќе предизвика распаѓање на ЕУ, но постојат многу екстремно десничарските националисти во други земји од ЕУ, кои се надеваат да се дојде до домино ефект.

Марин Ле Пен, лидер на францускиот национален фронт,  британскиот референдум го нарече “клучен момент во историјата на Европа” и рече “Се надевам Французите да ја  сторат  истата вежба”. И Frexit би бил само почеток. Герт Вилдерс, за чија антимуслиманска и антиимигрантските Партија на слободата се прогнозира да освои 46 од 150-те места во холандскиот парламент на изборите следната година, вети дека ако биде избран, Холандија ќе одржи свој референдум за Nexit.

Италијанската антиимигранти Северна лига и популистички “Движење 5 ѕвезди” побараа референдум за италијанското членство во ЕУ. Кристијан Тулесен Далс, лидер на данската Народна партија, рече дека Данска треба да го следи британскиот пример.

Националистичката лидери во Источна Европа како полскиот Јарослав Качински и унгарскиот Виктор Орбан се оддадоа на жестоката реторика против ЕУ цело време. И така натаму. Но, повеќето од луѓето кои може и да гласале за овие националистичките лидери не сакаат уништувањето на ЕУ, ттуку  само големи промени во начинот на кој тој работи – особено реформирањето или укинувањето на еврото и многу строга контрола на имиграцијата.

За разлика од “малите Англичани”, кои гласаа за Brexit, тие гледаат во ЕУ суштинска пречка против враќањето кон старата Европа на бескрајни жестоки војни. Водачите на ЕУ треба да усвојат многу тврда линија во преговорите за односите на ЕУ со остатоците од Велика Британија по излегувањето на земјата од Унијата. Хорор пример треба да биде даден на националистите и популист од останатите земји дека излегувањето од Унијата е тешко и болно. И за да се задржи ЕУ, тие ќе треба или да ги отстранат, или драстично да го реконструираат  еврото (но тоа онака, е потребно). Шансите се, сепак, ЕУ да преживее. Најголемиот проблем нема да биде загубата на Велика Британија, неговата втора по големина економија, туку фактот дека по Brexit Германија ќе доминира во Унијата дури и повеќе отколку што веќе го прави тоа. Што се однесува до англичаните, тие си  ја послаа прекривката и ќе треба да си легнат под неа.

Лирата Стерлинг веќе загуби доста од својата вредност и најверојатно ќе продолжи во оваа насока. Последната од трите главни глобални рејтинг агенции “Стандард енд Пурс”, ќе го намали кредитниот рејтинг на Велика Британија од ААА. Надворешните инвеститори ќе запрат  поради фактот дека земјата најверојатно ќе загуби фри пристап до “единствениот пазар” на ЕУ. Последователно натаму по патот ќе следи нова болка кога работните места ќе исчезнат во странство, англиската економија влезе во рецесија и Лондон почне да го губи статусот на светски финансиски центар со единствен ривал Њујорк. Ова ќе направи внатрешната политика доволно непријатна, но е малку веројатно антиимигрантска разпаленост и отворен расизам кои ја обезобразија кампањата “напуштање”, во пакет со грди последици.

Шкотска ќе гласа за отцепување од Велика Британија, но ќе се соочи со големи правни и политички бариери во кампањата да остане самостоен член на ЕУ. Тоа   и на Шпанија ќе и создаде тешкотии  за тоа колку Мадрид не сака да создава преседани за Каталонија да се одвои од Шпанија и безболно да стане независен член на ЕУ.

Северна Ирска ќе се соочи дури пред поголеми тешкотии, бидејќи Република Ирска ќе продолжи да биде член на ЕУ и поради тоа ќе мора да ја  врати граничната контрола. Една алтернатива, природно би била Северна Ирска (која гласаше на референдумот цврсто во поддршка на еврочленството) да се соедини со републиката – но северноирландските протестанти жестоко ќе се спротивстави на таков предлог, и во тој контекст заживувањето на вооружениот конфликт во покраината не е исклучен . Триумфот на Brexit е жално резултат за сите учесници и можеби дури и за светската економија.

Но можеби тоа не е толку шокантно: поранешниот француски претседател Шарл де Гол стави вето на влезот на Британија во заедничкиот пазар, претходникот на ЕУ, во период од пет години врз основа на тоа дека земјата во реалноста нема “европска вокација”. Излегува дека тој беше во право. /

…………

Гуин Даер, “Хуриет”