Ексклузивно Фридман: Како таа 2008 година промени сè

од Vladimir Zorba

Во последните неколку години, прашањето со имиграцијата почна да преовладува во западниот свет. Во САД имиграцијата стана една од најважните точки на претседателските избори. Во Европа тоа е исто така клучниот политички проблем. 5090223

Ова се вели во анализа на Џорџ Фридман, директор на „Fјuchersi Geopolitikal”,    кој денеска ja објави: Европската дефиниција за нација,  која е родена на одредено место и има одредена култура,  и која  ја направи имиграцијата особено тешка.

Во САД, меѓутоа исто така постои сериозен страв дека зголемувањето на миграцијата ќе ги чини идентитетот на нацијата. Но сегашниот врв на стравот од имиграција има еден повеќе од специфичнно потекло – кризата од 2008 година. Од таа причина тоа може да биде разбрано само преку преклопување  со други последици од овој настан.

Во 2008 година глобалната економија претрпе голема промена на правецот од силниот раст, кој започнал во 1982 година. Дел од проблемот беа само финансиските измами и неправилни сметки на хипотекарната криза од 2007 година.

Но постоеше и еден подлабок проблем. Економскиот бум создава голема неефикасност, бидејќи огромни суми непотребни пари протекоа кон рацете на луѓе кои не ги трошеа за храна, облека и засолниште, туку  наместо тоа ги инвестираа за да заработат повеќе пари.

Во поголем дел од времето тоа функционираше, бидејќи инвестирањето, без разлика дали се правеше повеќе од приватни лица, отколку од државата генерираше  богатство и работа. Но кон крајот на овој циклус се случија две работи. Можностите за квалитетни инвестиции се намалија, а продуктивноста падна.

Инвеститорите немаат многу пари, но парите сами по себе не создаваат висока продуктивност. Резултатот беше подобрен  со пребарување на инвестициски можности. Барањето на мудрата вложеност создаде хипотекарна криза. Тогаш се претпоставуваше дека становите се апсолутно сигурна инвестиција. Но главната претпоставка дека цените на куќите ќе се зголемуваат постојано се покажа погрешна.cenata-na-naftata-deneska-porasna-218594

Во неговата основа не стоеше финансиската змија во лицето на продавачот на нафта, а конзервативниот инвеститор кој сака место каде да инвестира на сигурно, се најде сепак во средина во која таквите сигурни инвестиции се повеќе тешки за наоѓаа. Она што беше формирано во 2008 година, беше огромна декомпресија на системот. Оваа декомпресија се изразува во тоа што инвеститорите одеднаш станаа повнимателни и без капитални инвестиции. Потоа се појави еден подолг период во кој почнаа да се појавуваат последиците од случката .

Кризата беше моќен настан кој се одвива во подолг временски период. Логичен  заклучок е тоа што порастот, продолжил  врз една  цела генерација, која ќе биде заменета од системска дисфункција, која исто така ќе покрие цела  една генерација. Притисокот треба да започне да се балансира со текот на времето. Ова не е прв пат,  да такво нешто се случува, но овој пат имаше нешто уникатно.

Од 80-тите години наваму нациите и економиите станаа значително меѓузависно. Кога тоа се случи сите аплаудираа, но во исто време тоа создаде шумски пожар без средство за ограничување
prosvjed-u-frankfurtu-ecb .

Меѓузависност во производството и потрошувачката – меѓународната трговија во комбинација со последиците од финансиската дислокација – не беше ограничена само ба  една држава. Тоа стана светски феномен. Ирационалноста на идејата дека слободната трговија и слободниот проток на пари се од суштинско значење за благосостојбата на економијата беше во тоа дека секој неуспех на системот значи дека нема место за криење. Ако работите се издигнуваат истовремено, тогаш тие исто така и ќе се урнат заедно. Имаше малку места кои би можеле да се заштитат од последиците на економската промена и целото човештво кое настрада истовремено. Не беше како широко распространета и длабока агонија од 30-те, наместо тоа стануваше збор за долг период на дисфункција. Финансиската криза се претвори во економска слабост. Таа економска слабост создаде социјална криза. Социјалната криза генерира глобална политичка криза.

Класата, која го  презеде главниот  удар во 2008 година, се сврте против елитите и нивните вредности. Елитите, фокусирани ѕиркаат на своите интереси и идеологии, не можеа да  го забележат бунтот.

Доналд Трамп во САД, Брекзит во Британија и голем број на партии низ целиот Европски континент ја предизвикаа правоверноста на меѓузависност и супериорноста на интересите на финансиската класа. Оваа класа и нејзините сојузници беа целосно неподготвени за фундаменталните предизвици во однос на општоприфатените сфаќања пред 2008 година. Тие се бореа да ги вратат овие мирни времиња.

Луѓето кои ги предизвикаа сфатија дека нема враќање назад и се обидоа да најдат една сосема поинаква парадигма која изгледа беше целосно бесмислена за елитата. Тој изгледаше целосно незаинтересиран од какви и да било интереси, освен од своите. Политичкото разместување на слоевите не беше ограничено само на европско-американските општества. Тоа може да биде забележано и кај еволуцијата на некои режими во диктаторски управувачи, решени цврсто да ги задржат владејачките структури на власт.

putin-6

Рускиот претседател Владимир Путин и кинескиот претседател Кси Џинпин се најголемите примери за тоа.

Прелистувајќи ја таа   неподнослива позиција, напади врз  своите финансиски елити, тие заработуваат популарност и власт. Нивното намера е да ја зголемат својата власт. Овој процес на асимилација може да биде виден и во Саудиска Арабија и Турција. Повторната појава на национализмот е логичен резултат од неуспехот на взаемната зависност.

Дел од приемот на идеологијата пред 2008 година беше дека создавањето на економски раст  ги фаворизира сите. Според идеологијата по 2008 година за стагнацијата плаќа средната и сиромашната класа. И ова води до политички конфронтации. Се појавува нова идеологија. Таа се уште не е на власт, туку  стекнување на сила. Според неа контролата на националната држава и ограничување на неговата зависност прави меѓузависност.  Таа исто така тврди дека националната држава обезбедува добра кои глобалното нема    чувство на заедништво, складирање на културата, чувство за сопствената суштина.

Според овој аргумент луѓето без нација се луѓе без заедница. Тие се сами и беспомошни. И во основата на тоа е аргументот дека постојат нешта поважни од парите. Во овој контекст европско-американската опозиција спрема имиграцијата може да биде разбрана. Постои се поголемо одбивање на меѓусебната зависност и тоа не е само прашање на трговија, но и прашање за зачувување на нацијата.мигранти ноке

Големиот прилив на имигранти, претежно илегални, претставува опасност за спасувачкиот брод, оставен во 2008 година – или за националната држава, односно за луѓето кои ги познавам и чија судбина  ја делам. Непријателството спрема имиграцијата е само уште една димензија на огромната промена во вредностите и верувањата. Елитата тоа го  осудува како расисизам. Дали тоа е така или не е прашање на доминантната идеологија по 2008 година. Последиците од настаните во 2008 година беа меки и дојдоа побавно отколку во 1929 година. Тоа сепак слета  врз системот уште подрастично. Но сеуште останува една едноставна вистина. Светот после 1929 година се промени и никогаш веќе не беше ист. Тоа останува вистина и за денес.

Сите режими  го променија начинот на кој функционираат,  а повеќето демократски елити беа изненадени од оваа промена и нивниот презир кон грубоста на противниците  не е доволно за да се задржи статус кво.

Изгледа дека 2008 година е пресвртница во историјата, исто како што беше 1991 година, 1945 година и 1929 година

Ова е кардинална промена во начинот на кој светот функционира.

 

Слични содржини