Шокот од Брекзит не само што ги урна акциите на финансиските институции, но и го заостри конфликтот меѓу Рим и ЕУ
Во октомври 2008 година, кога владата на Велика Британија ја презеде контролата врз Royal Bank of Scotland (RBS), група високи менаџери од Banca Monte dei Paschi (Банка Монте деј Паскал) седеше во канцеларијата на тогашниот шеф на комуникациите Дејвид Роси и алчно ликуваше, пишува во анализа на весникот “Фајненшл тајмс”.
Колапсот на таква важна институција никогаш нема да се случи во Италија, велеа тие. Италијанските банки се разумни и поконзервативни од своите англосаксонские колеги.
Тие ја беа избегнале хипотеката кредитирање и дериватите – комплексните финансиски инструменти кои го опустоши билансот на доверителите во САД и Велика Британија.
Најважно беше дека италијанските банки останаа вкоренети во нивните локални заедници што им дозволуваше да одржуваат рамнотежа и стабилност. Италијанците беа народ од сопственици.
Гордоста на оној спокоен есенски ден по ридовите на Тоскана се виде во рок од само еден месец. Настаните кои ги поставија RBS колена, наскоро почнаа да се гледа и на “Монте Паскал” во Сиена: таа беше зела скапа актива од распаднатата ABN Amro што стана токму во пресрет на финансиската криза.
9-те милијарди евра, кои таа ги доби без соодветна проверка, се покажа зделка од која 544-годишната банка никогаш нема да се опорави. Додека RBS и други институции одамна се Фиксни, загатката на Монте Паскал продолжува.
Шокот од Брекзит предизвика распродажбата на италијанските банки. Ранливи поради големата грамада од надзор кредити во износ од 360 милијарди евра, што е еднакво на една петтина од бруто внатрешниот производ на земјата, акциите на банките загубија една третина од вредноста во последните две недели.
За владата на реформистичкиот премиер Матео Ренци кризата дојде во најлош за него момент. Пред октомври претстои референдум за уставни измени, од кој ќе зависи неговата политичка кариера. Само дека банкарската криза го распали народниот гнев од позадината на застојот во економското заздравување на земјата по длабоката 3-годишна рецесија.
Кризата се заканува не само на Ренцио, но и на поголемиот дел од еврозоната. Борбата на Италија да ги спаси своите банки – и на Рензо да ја спаси функцијата – стана последниот судир меѓу Италија и ЕУ, бидејќи владата сака да избегне правилата кои според него ќе удрат десетици илјади италијански штедачи,кои ги вложиле своите пари во акциите и обврзниците на своите банки.
Шокот од Брекзит не само ги уништи акциите на италијанските банки и покрена сомневања за реформите во банкарскиот сектор. Тој исто заостри конфликтот меѓу Рим и ЕУ за правилата за државна помош и го стави во опасност политичкото преживување на премиерот Матео Ренци.
“Монте Паскал” стана проблематична банка пред 2011 година по купувањето на Antonveneta по смешна и бесмислена цена. Сега има влошени проблеми со лоши кредити, кои се влошени драстично поради рецесијата и поради регулативите на ЕУ кои не остават помалку можности за справување (со кризата), истакна Франческо Давери, економист од Католичкиот универзитет во Пиаченца.
Проблематично е визијата на високите банкари и инвеститори кои оспоруваат дека падот на акциите на “Монте Паскал” се должи на лошите кредити. Според нив нејзините незгоди претставуваат дел од поширок проблем поврзан со тоа како Италија се извлече од проблемите на банкарскиот систем за во еден подолг временски период.
“Брекзит бше само искрата на едно место, полно со бензин. Прашањето не е само во надзор врз кредити. Постои недостаток на доверба … меѓу италијанските банки и пазарот. Не може да се минимизираат проблемите со години и потоа да ви се верува “, коментира Луижи Зингале, професор по претприемништво и финансии на Универзитетот Бут во Чикаго. (Chicago Booth University).
Еден од највисоките италијански банкари беше уште отворен: “Мислите дека сте исфрлен надолу од патот, но кога одеднаш се искачувате угоре по патот тој се враќа ве удира по лицето”, рече тој.
Иронично Матео Ренцио направи повеќе обид да ги реформира распрснатите кредитори на Италија, отколку било кој друг лидер во последните 20 години. Тој отиде против одредени интереси за донесување на закони, кои да ги претворат банките во акционерски друштва со намера да го консолидира банкарскиот сектор кој се состои од 600 независни кредитори. Неговата влада се стреми истото тоа да го промени во законодавството и да се прифатат законите, за да се забрзаат процедурите на граѓанските банкроти, кои помагаат за акумулација на лоши кредити.
Многумина во банкарската индустрија стравуваат дека мерките на Ренцеи се премалку и предоцна. На системот и недостига капитал делумно поради надзорни врз кредити, кои се евидентирани во банкарските вредност со цена од 40 евроценти, но нивната вредност на пазарот е само 20 евроценти.
Банката на Италија се уште нема официјални податоци за капиталниот недостатокот, но аналитичарите од Goldman Sachs пресметале дека во најлош случај капитална дупка во италијанските банки е од 38 милијарди долари.
За жал истекува времето за одлучна акција, што може да потрае Матео Рензо. Италијанската влада можеше да врши основна рекапитализација меѓу 2008 година и 2010 година, кога други банки во Европа и САД поминаа низ сличен процес. Тоа би можело да создаде лоша банка во 2012 година, кога шпанската влада го направи истото, а тоа имаше можност и за други форми на државна интервенција, пред воведувањето на резолуцијата на ЕУ за банките и директивата за обновување на крајот на 2015 година.
Новите мерки донесени по заповед на Берлин, силно ја ограничуваат способноста на владите во еврозоната, да спасуваат да ја подјармат банката. Создадени за да спречат повторувањето на политички непопуларната помош за подјармување на банки со парите на даночните обврзници, овие мерки за Италија значат дека не е можна рекапитализација на која и да е банка со јавни средства, без да се предизвикаат големи загуби за инвеститорите, вклучувајќи во многу случаи и за штедачите на мало кои вложиле милијарди во сомнителни банкарски обврзници.
Влијанието што малите инвеститори влијаат на италијанските банки, претставува сериозен тест за политичката опстанок на Ренци. Меѓу 1/2 и 1/3 од обврзници издадени од банките кои се во износ од 60 милијарди долари се во рацете на 60.000 ситни инвеститори. Тие поседуваат 65 милијарди долари од долгот само во “Монте Паскал”. Кај новите банкарски правила на ЕУ огромен удел од овие инвеститори ќе загубат пари (како дел од оздравениот процес), уште пред дури едно евро да биде потрошено за спасување на која и да е расклатена италијанска банка.
Во петокот министерот за финансии Пјер Падоан изјави дека Италија “продолжува да бара начини да и се овозможи јавна интервенција во банкарскиот сектор во рамките на правилата за државна помош … за да се заштитат заштедите на луѓето”.
Тој тешко би можел и да каже нешто различно во една земка како што ео Италија. “Ако треба да се исплаќа долгот, тогаш луѓето нема да можат да живеат”, вели извор близок до кабинетот Ренци.
ЕУ сепак не го дели овој начин на размислување, со образложение дека претходниците на Ренци потпишале за опоравувањето на политика, но не се успеа да се обединат сите лоши банки во една пред промената на правилата за државна помош. “Искушение е сиромашни баби и дедовци да се користат како оправдување за да бидат спасени богатите семејства и други кредитори, кои реално немаат потреба од заштита”, смета Никола Верон од експертската група “Брјугел”. “Со оглед на бавните реакции и реториката против ЕУ италијанските власти не треба да очекуваат некои посебни услуги”, вели тој.
Разговорите меѓу Италија и ЕУ за финансиска помош, кои завршија безуспешно пред повеќе од една година, повторно се на дневен ред. Според банкарите владата се обидува да купи време. Тие тврдат дека и покрај падот во цените на акциите, најлошото засега е минато, и продолжуваат да бараат отворање на врата во правилата на ЕУ, за да можат да преземат државно финансирана рекапитализација и да се најде приватни пари, со кои да купат најмногу лошите можни заеми.
Но таква беше ситуацијата веднаш по гласањето на Брекзитот, сметаат луѓето запознаени со начинот на размислување на владејачките партии. Според еден од водечките банкари во земјата веднаш по британскиот референдум од Ренцио барал очајно витез на бел коњ, кој да го спаси “Монте Паскал”. Неподготвеноста на владата да преземе конкретни активности веќе го привлече вниманието на аналитичарите, кои се загрижени за ефектот врз инвестициите.
Аналитичарите од “Морган Стенли” Алваро Серано и Антонио Реале се загрижени “дека одлуката да се користат јавни средства може да се одложи за по референдумот (во октомври), или дури да отпадне како варијанта”. И тоа во услови на стравувања дека споделувањето на економската тежина може да удри по избирачите на Рензо.
Италија треба да ја рекапитализира не само “Монте Паскал”, сметаат банкарите. Според аналитичарите “Уникредит” – единствената важна банка на земјата во светот – има потреба од средства во износ од најмалку 10 милијарди евра. Малите локални банки “Чезена” и “Римини” имаат потреба од стотици милиони, а и не е јасно дали ” Виченца “и” Венето банка “, исто така, не бараат дополнителен капитал.
Стравувањата се дека ниедна од нив, вклучувајќи и “Уникредит”, нема да може да ги обезбеди тие средства. Во април “Виченца” обиде да го зголеми капиталот со 1,5 милијарди евра, но таа не најде купувачи.
Овој не успех ја загрози не само “Виченца”, но и самата “Уникредит”, принудувајќи го Рензо да го спонзорира спасувачки фонд во износ од 4,25 милијарди евра. Капитализирањето на италијанските банки (вклучувајќи и “Монте Паскал”), за да ги откупи акциите на ” Виченца “и да обезбеди излез од ситуацијата на” Уни Кредит “.
Г-дин Давери тврди дека владата може да направи “една храбар чекор, која да ја промени сликата”. Барање на помош од Европскиот механизам за стабилност и може да биде решение за рекапитализација и преструктуирање на италијанските банки во еден чекор, тврди тој.