Проблемот со фалсификувани лекови е глобален светски проблем, изјави за МИА, претседателот на Фармацевтската комора на Македонија, проф. д-р Бистра Ангеловска, откако пред две недели директорот на Фндот за здравство Ден Дончев во интервју за неделникот „Фокус“ обзнани дека во Македонија четири години се конзумирале фалсификувани лекови. 
Скандалот е во тоа што ваквите лекови можат да предизвикаат несогледливи последици врз здравјето на луѓето. Одредени категории пациенти земале лекови за кои сметале дека им се потребни или неопходни, а не било така, бидејќи добивале сосема нешто друго, односно ефектот од конзумирањето на овие „сомнителни лекови“ бил мал или никаков, или, пак, дури можеби бил и штетен по нивното здравје, за што допрва треба да се вршат истраги и испитувања. Токму од овие причини контролата врз квалитетот на лековите треба да биде ригорозна.
Дончев пред две недели фрли вистинска „бомба“ во македонската јавност кога во интервју за неделникот „Фокус“ излезе со тврдење дека уште пред „две години македонската полиција индиректно добила информација од турската полиција дека во подземни капацитети во Турција се произведуваат лекови за Македонија, кои спакувани во амбалажи од оригинаторите, доаѓале во Македонија преку т.н. паралелен увоз“.
Ангеловска смета дека граѓаните генерално пијат добри лекови и за сите лекови кои поминале редовна постапка за пуштање во промет во државата, Агенцијата за лекови гарантира дека се во рамки на европските стандарди.
– Агенцијата за лекови е надлежна за квалитетот на лековите и тие би требало да ги имаат вистинските податоци, дали се само 28 пакувања со фалсификуван лек, дали има и други и како е можно. Веројатно можноста за појава на вакви лекови на легалниот пазар е врзана најмногу со паралелниот увоз на лековите и со земјите со кои тој е дозволен, истакна Ангеловска и додаде дека во 2013 година кога се вршеле измени во Законот за лекови и медицински помагала укажала и на јавна расправа за можните последици од таквиот паралелен увоз. Но, посочи, за жал тоа не се зеде предвид.
Според неа, системот на паралелен увоз реално е добар, но, сепак, прво треба да биде ограничен на земјите со кои имаме слични или исти стандарди за лекови, а второ повеќето држави ја имаат оваа одредба во законите за паралелен увоз и главно се ограничени на земјите од ЕУ и на земјите со развиена фармацевтска индустрија како Канада, Јапонија…Таа појасни дека многу често самиот фалсификуван лек не содржи доволно или не содржи соодветен квалитет на активна супстанција, некогаш воопшто не содржи.
Според Ангеловска, Фармацевтската комора нема надлежности, ниту има инструменти со кои ќе можат да осознаат дали има и колку има фалсификувани лекови.
– Се додека надлежните органи не си го кажат својот збор ние не можеме по однос на тоа да заземеме став дали и што треба како да се санкционира. Често се случува да има мала разлика во однос на оригиналниот лек или на пакувањето или на самиот лек. Особено е важно да се пријави можна несакана реакција од страна на консументите. Тогаш фармацевтот е должен да пријави. Понатаму постои постапка со која Агенцијата за лекови ги повлекува таквите лекови од промет, ги известува фармацевтите и додека не се испитаат не се пуштаат повторно во промет, смета Ангеловска.
Таа укажува дека треба да се прават анализи за безбедноста на лекот при неговиот влез, за присуството на активна супстанција, за отсуство на токсични материи…
– Агенцијата за лекови мора да прегледа документи, да земе мостри и да се направат анализи. Имаме две референтни лаборатории за такви анализи. Тие ќе го дадат своето мислење. Тешко е да се следи доколку е голем бројот на држави и особено доколку се работи за држави од кои се врши паралелен увоз, а не се членки на ЕУ и се многу големи по пазар и по обем. Желбата за профит насекаде е еднаква и во ЕУ има фалсификувани лекови, меѓутоа, таму има механизми со кои се откриваат, се објавуваат, се повлекуваат и тоа оди како процес. Треба да се обезбеди сигурност и следливост на потеклото на лековите, потенцира Ангеловска, која очекува Фармацефтската комора да биде информирана за резултатите од постапката.
Директорот на Агенцијата за лекови и медицински средства, Роберт Бекироски во интервју за „Фокус“ наведува дека при инспекциски надзор на лекови од паралелен увоз идентификувани се 28 оргинални пакувања со фалсификуван лек. Тој тврди дека 95 отсто од лековите преку паралелен увоз доаѓаат од Турција.
Претседателот на Здружението на граѓани за ретки болести „Живот со предизвици“ од Битола, Весна Алексовска за МИА изјави дека уште во 2015 година кога првпат почнале да се набавуваат нови лекови преку програмата за ретки болести, реагирале на набавката од Турција.
– Во однос на пациентите со болеста „Гоше“ и набавката на лек во 2015 преку паралелен увоз, ние како пациентско здружение апелиравме дека може да се јават проблеми, затоа што не бевме сигурни ниту за потеклото, ниту за неговиот квалитет. Затоа што при самиот тендер се бараше само неговата цена, не се бараше сертификат за потекло и за неговиот квалитет за кој не гарантира и самата компанија, посочи Алексовска.
Појасни дека двајца пациенти добиле алергиска реакција што била пријавена во Агенцијата за лекови, по што лекот бил повлечен на испитување со цел да се види зошто и како настанале проблемите.
– Во тој период седум месеци останавме без терапија, затоа што сите количини беа повлечени и после тој период беше набавен лекот преку официјален дистрибутер, значи не преку паралелен увоз и повторно бевме ставени сите на терапија како пациенти со „Гоше“ и оттогаш немаме никакви проблеми. И претходно кога лекот беше носен како донација во претходните шест, седум години наназад немаше никакви проблеми со лекот, никакви контраиндикации, што значи дека навистина нешто се случуваше, вели Алексовска.
Таа нагласи дека ни тогаш од Агенцијата за лекови не добиле писмено известување, ниту одговори што докажало испитувањето, зошто бил повлечен лекот, ставен надвор од употреба и повторно набавен од соодветната компанија, од каде што е паралелниот увоз. Од сегашниот директор на Агенцијата за лекови немаат побарано официјално известување, но, бидејќи виделе дека случај отворило и Јавното обвинителство претпоставуваат дека таму ќе објават што се се случувало.
Во 2013 година тогашната Влада донела измени во Законот за лекови во делот на паралелниот увоз, каде што како земји увозници се додадени трети земји. „Лекот што има одобрение за ставање во промет и се наоѓа во употреба во земја-членка на ЕУ или во Швајцарија, Норвешка, Канада, Јапонија, Израел, САД, Русија или Турција, може да се увезува паралелно на територијата на Македонија кога е ист или сличен на лекот што има одобрение за ставање во промет во Македонија во согласност со овој закон“, стои во Законот за лекови, чии измени се донесени во 2013“./МИА
Неда Димова Прокиќ
Рената Пепељугоска