Изборите во САД: Рускиот фактор

од Vladimir Zorba

5150898

Секое утро на мрежата се појавуваат нови твитови, реклами свежа порција електронски писма украдени од личниот адреса на шефот на изборниот штаб на Хилари Клинтон Џон Подеста. Оваа порака се појавува по екраните на компјутерите во цела Америка, принудувајќи го кандидатот за претседател на Демократската партија на некој начин да реагира на компромитирачки информации. Според многу претставници на Вашингтон овие секојдневни пораки од WikiLeaks сами по себе претставуваат одмазда – Изработени со дозвола на Русија на Владимир Путин. Кога Хилари Клинтон заземаше функцијата државен секретар, претседателот на Русија ја обвини за емпатија за организирање на масовни протести одржани во Москва по парламентарните избори, кои според многумина не беа искрени. Пред тоа таа изрази “сериозна загриженост” во врска со тоа како се одржа гласањето. Сега дојде ред на САД да одржат избори и вреди да и се заблагодарат на Русија за многуте од проблемите кои се појавија за време на предизборната кампања. Во невидените размери Русија – која во 2014 година претседателот Барак Обама го нарече слабеењето на “регионалната држава” – успеа да фрли сенка врз процесот на изборот на следниот претседател на САД.
“Разговараме за закана за нашата национална безбедност, која доаѓа од странски влади, интервенција во нашиот изборен процес, за прв пат во историјата”, рече Мајкл Макфол, поранешен амбасадор на САД во русија.

Додека Американците се подготвуваат да направат избор меѓу Клинтон и нејзиниот противник од републиканците Доналд Трамп, Вашингтон доживува сериозна загриженост во врска со интервенција на Русија во текот на предизборната кампања.
Во октомври директорот на националното разузнавање и Министерството за национална безбедност издадоа заедничко соопштение во кое тие најавија врска помеѓу објавувањето на украдените писма и хакерскат кампања “која можеле да ја казнат само високи руски функционери”. Според зборовите на двајца високи функционери на администрацијата, околу овој заклучок се разговарало со доволно сериозни спорови во разузнавачката заедница на САД. Но кај Адам Шиф, кој е во комисијата за разузнавање на Претставничкиот дом, не останаа никакви сомневања. “Мислам дека делумно тоа е одмазда на Путин. Путин ги обвинува САД за масовните демонстрации, кои се одржаа во Русија по парламентарните избори пред неколку години … Тој смета дека овие демонстрации биле работа на нашата разузнавачка заедница “. Во текот на уште една погодена од голем сајбер против серверите на националниот комитет на Демократската партија зад која според експерти од приватни компании и претставници на американското разузнавање, исто така, стои руската влада, Путин успеа да предизвика конфузија во редовите на демократите. Во јули претседателот на Комитетот Деби Васерман-Шулц поднесе оставка по објавувањето на нејзини пораки, а содржината покажува дека партиското раководство активно се обидело да го спречи Берни Сандерс, главниот ривал на Клинтон, да победи на првичните избори.

“Тоа беше шокантна ескалација на нивната киберактивност”, рече Шиф. “Ние дозволиме хакерски напад со разузнавачки цели. Само што сметам дека восхит нивните тромави обиди за мешање во текот на изборите. “” Главниот противник “Загриженоста што денес ги опфатило многу луѓе во врска со активностите на русија, ја одликува сегашната кампања од предизборната кампања во 2012 година, кога на Обама му се смееја во врска со изјавите на републиканскиот кандидат Мит Ромни за тоа дека Русија е “геополитички непријател број еден на САД”. Денес, како што велат вработените на западни разузнавачки служби, Путин води агресивна кампања за дестабилизирање на неговите противници, вклучувајќи на САД и НАТО, преку она што началникот на Генералштабот на Руската Федерација ген. Валериј ерасимов нарекува “нелинеарна војна”. Целта на Путин се состои во тоа да “се ослабат политичарите од претходниот ред и да го наруши единството што го правеше Запад единствена алтернатива на сите недемократски режими”, како што рече Владимир Милов, поранешен заменик-министер за енергетика на Русија, кој денес е влијателен опозициски лидер и критичар на руската влада. Четири години по изјавите на Ромни, Трамп очигледно заборавил што се вкоренилото се во голем број републиканци, сомнителниот однос кон Русија и отворено му се восхитува на лидерски квалитети на Путин. Во јули Трамп дури предложи Русија да го разбие сандачето на Хилари Клинтон и изјави дека е можно САД да започнат да не ги извршуваат своите должности кон другите членови на НАТО, ако тој стане претседател.

Во минатата недела Клинтон се соочи со нов бран од критики во врска со тоа дека користела приватен сервер за работната конверзација. Овој скандал се разгоре, откако директорот на ФБИ Џејмс Коми соопшти на Конгресот дека негови агенти откриле службени писма на Хилари Клинтон на странични уреди и во врска со тоа се зазеле со проверката на електронските писма. Неколку дена беа објавувани информации за истрагата на ФБИ на наводните врски на поранешниот шеф на изборниот штаб на Трамп со Русија. Агентите на Коми испитуваат активностите на Пол Манафорт, кој се повлече од шеф на изборниот штаб во август, откако се појави информација дека во минатото владејачката украинска партија, која има тесни врски со Русија, одвои за него 12,7 милиони долари. ФБИ исто така се обидува подетално да испита наводните врски на Трамп со некои руски граѓани, без да именува конкретни имиња, како што соопшти офицер од полициските органи и двајца вработени на администрацијата. Картер Пејџ, кој до неодамна беше советник на Трамп за надворешна политика, а исто така и генерал Мајкл Флин, поранешен шеф на Канцеларијата за воено разузнавање и главен воен советник на Трамп, стана предмет на остра критика за своите изјави во поддршка на Русија.

Во август четворица претседатели на демократската комисија во Претставничкиот дом напишаа писмо до Коми, во кое замолија ФБИ да разјасни може ли контактите на помошници на Трамп со Русија на некој начин да се поврзани со сајбер нападите против Демократската партија. А минатата недела лидерот на малцинството во Сенатот Хари Рид, демократ од Невада, го обвини Коми во тоа што тој “крие компромитирачки информации за тесните врски и соработка меѓу Доналд Трамп и неговите главни советници и руската влада.” Во рамките на сложената и сеопшта расправа и предизборна кампања и активностите на Русија привлекуваа помалку внимание отколку изјавите на срамниот однос на Трамп кон жените и за лабавите однос на Клинтон кон нејзините пораки. Поранешните вработени на разузнавањето не жалат сили, критикувајќи го Трамп. Мајкл Хајден, кој беше на чело и на ЦИА и на Агенцијата за национална безбедност при Џорџ Буш помладиот, вели дека оваа ѕвезда на риалити телевизија всушност е она што во советските времиња се нарекуваше “корисен будала” – т.е. “Наивен идиот кој е манипулиран од Москва, кого тајно сите го презираат, но чија слепа поддршка бива донесување и примена со радост”. Руските разузнавачки служби веќе одамна се мешаат во политичките работи на својот “главен противник”. Во 1970-те години при обид да дискредитираат сенаторот Хенри Џексон – залагаат за воведување на кривичен трговски закон против СССР – КГБ фалсификуваат документи на ФБИ, претставувајќи го сенаторот како хомосексуалец, и ги испрати до сите големи американски весници. Експертот за Русија Збигњев Бжежински, советник за национална безбедност на претседателот Џими Картер, исто стана жртва на вакви маневри. Само што оваа година Русија се активира во голема мера. “Во минатото тие се држеа доста тивко”, рече Ивлин Фаркас, која беше водечки експерт за Русија во Пентагон до оставката минатата година. “Во дадениот случај тие дури не се обидуваат да се сокријат. Тие отворено се мешаат во нашиот изборен процес “.

Улогата на Русија во предизборната кампања стана забележлива наесен. Во мај CrowdStrike, компанија ангажирана за сигурност во сајберпросторот, беше најмена од националниот совет на Демократската партија, ги отвори пратките на две руски хакерски групи – Cozy Bear и Fancy Bear – во мрежата на комитетот. На 22 јули, во пресрет на конгресот на демократската партија, WikiLeaks пушти на интернет илјади лични писма на членови на националниот комитет на партијата, што доведе до оставка на Васерман-Шулц. Потоа, околу два месеци подоцна, од WikiLeaks почнаа постепено да објавуваат пораки, украдени од сметката на Подеста – претставници на изборниот штаб на Клинтон и од компанијата SecureWorks сметаат дека зад оваа хакерски напад исто стои Русија. Во средината на октомври државниот телевизиски канал RT обелодени електронски писма на Подеста дури пред WikiLeaks да ги објави пораки за нив – според мислењето на многу луѓе тоа сведочи за односот на хакерите со Москва. Претставници на RT изјавија дека новинари на телевизијата самостојно откриле оваа информации во базата на WikiLeaks. “Невидена стана стремежот за влијание врз изборите преку објавување на оваа информација. Тоа никогаш не се соочуваат со такво нешто во САД “, рече Дмитриј Алпетрович, коосновач на CrowdStrike. “Мајстори сме во оваа работа” Само што и САД не еднаш се интервенира во изборите во други земји. Во 1948 година ЦИА финансира демохристијаните во Италија и наштети на угледот на комунистичките лидери со лажни пораки за секс-скандал. Во текот на многу години Вашингтон снабдува со средства Либерално-демократската партија во Јапонија, а исто така финансира преврати во латинска Америка, насочени против левичарските влади. “Интервенцијата во избори не е ништо ново”, рече Марк Џејкобсон, кој беше советник на министерот за одбрана Ештон Картер до октомври. “Со тоа се занимавале не само Советскиот Сојуз. Господта ние бевме мајстори во оваа работа. “Минатата недела Путин претпостави дека” хистеријата “во САД во врска со наводната вмешаност на Русија во изборниот процес е обид за одвлекување на вниманието од неспособноста на кандидатите да смират анксиозноста кај избирачите. “Зарем некој сериозно мисли дека Русија некако може да влијае на изборот на американскиот народ?”, рече Путин пред странските новинари и експерти. “Америка да не е некоја банана република? Америка е голема земја. Ако не сум во право, Ве молам поправете ме. ”

Путин не се зафати да ги побива обвинувања за спроведени од Русија сајбер напади против политичките институции во САД, додавајќи дека идејата дека Русија го одржува Трамп, е мит, создаден од изборниот штаб на Клинтон. Тој истакна дека и покрај Трамп “да се држи екстравагантно”, во неговите дејствија има одредена смисла. За ФБИ такво концентрација врз претходен противник претставува одредена промена – поместување од приоритетите, наметнатие се по терористичките акти на 11 септемри. Сега нишалото се залула во спротивна насока. “И ЦИА и ФБИ суштинско интензивира своите контраразузнаачки операции во однос на Русија”, рече поранешни висок функционер на контраразузнавачката служба, додавајќи дека руската Служба за надворешно разузнавање има “неколку стотици” агенти кои работат прикриени во САД. За да се зголемат можностите за следење на овие агенти од американските служби “се преземат сериозни обиди да се вратиме на точката во која нашето разузнавање се наоѓаше пред десет години”, рече истиот овој поранешен вработен. “Се води сериозна работа, на прво место во ЦИА, за да можеме во одреден степен да ја намалиме празнината.” Во последните часови на предизборната кампања во 2016 година Вашингтон со тревога очекува нови манифестации на стремежот на Русија за мешање во процесот. Шиф смета дека Русите планираат објавување на уште една порција фалсификувани документи во пресрет на гласањето. “Во овој момент ние веќе нема да имаме време да ги демантираме фалсификувани податоци”, рече тој. “Ова ми изгледа прилично застрашувачка перспектива.” Каков и да е резултатот од изборите, Русија веќе постигна важна цел. Следниот претседател ќе биде принуден да управува вонредна поларизирано општество во кое се широко распространети теории на заговори и скептично однос кон важни институции, вклучувајќи ФБИ. Ако Путин сакал да се одмазди, можно е и да му се дало. “Ова е важна PR-победа на Кремљ”, смета Јуџин Румер, поранешен вработен на Советот за национално разузнавање на САД во Русија и Евроазија. “Угледот на нашата изборна систем сериозно настрада.”

Слични содржини