Алијансата сака да го искористи градинарски црева за гаснење на моќниот пожар.
Над Организацијата на Северноатлантскиот договор (НАТО), камен-темелник на меѓународниот систем за безбедност, надвисната е егзистенцијална закана, откако Доналд Трамп победи на претседателските избори во САД. Покрај тоа, очигледно е дека лидерите на НАТО не ја сфаќаат големината на оваа закана. Ова се вели во анализа на “Ју ЕУ њуз & ворлд репорт”.
НАТО останува основа на меѓународната безбедност, доколку членовите на оваа организација дале ветување без какви и да е услови да се штитат еден со друг во случај на напад врз еден од нив.
“Нападот против еден од членовите – ова е напад врз сите”, гласи Член 5 од договорот за НАТО. Во текот на 45-те години Студена војна тоа е обврзувачки договор,. кој значеше дека САД со нивниот огромен воен и нуклеарен арсенал беа должни да ги заштитат Белгија, Данска и останатите членки на НАТО од воена агресија од страна на СССР.
Заканата од моќен одмазднички удар од страна на САД не и дозволуваше на Москва да преземе офанзива против Европа. Само што во изминатите осум години Кремљ се занимава токму со тоа. Русија упадна во Грузија, незаконско го анектира Крим и испрати свои војници во источна Украина. Според голем број на пораки во октомври Русија предислоцира свои ракети, способни да носат нуклеарни боеви глави, во Калининград – руска енклава во Прибалтикот, лоциран помеѓу членовите на НАТО Полска и Литванија.
Од 2000-та година НАТО спроведува свои операции во Авганистан и Либија, само во 2017 година нејзиното внимание повторно ќе биде свртено кон Русија. Неодамна Алијансата започна да го зголемува воениот потенцијал во Централна Европа, за да се спречи агресија на Русија против источните земји од пактот. Владимир Путин беше најблаго речено, незадоволен од активностите на администрацијата на Обама. Но по победата на изборите на Доналд Трамп, кој го нарече НАТО “застарен систем”. Во своето интервју во јули за “Њујорк тајмс” Трамп изјави дека подготвеноста на САД да ги заштитат членовите на НАТО, прво такви како што се поранешните советски републики Литванија, Латвија и Естонија зависи од големината на нивните трошоци за одбрана.
Иако Роберт Гејтс, кој беше министер за одбрана во администрацијата на Џорџ Буш и Барак Обама, ги повикуваше нашите сојузници да ги извршуваат своите обврски во однос на пактот, тој го правеше од позицијата на пријателството. Во исто време, се чини дека Трамп е подготвен да провоцира распадот на најголемиот воен сојуз во историјата, во случај ако на нему не му успее да ги принуди членовите да плаќаат повеќе. Владимир Путин треба да бил надвор од себе од радост. Не е за прашување дека во Државната дума се чу аплауз при веста за победата на Трамп.
Да разгледаме сценарио: Москва ќе ја изгуби 2017 година за додворување на администрацијата на Трамп и ќе го замоли да ја пренасочи програмата за зголемување на воениот потенцијал на НАТО по источните граници на пактот. Потоа Путин ќе го замоли Трамп да ги укина санкциите против него и неговите помошници меѓу олигарсите кои САД ги казнија по пристапувањето на Крим. Трамп, кој е можно да има деловни интереси во Русија ќе се согласи. Потоа Путин ќе се обиде да провери колку Трамп е решителен.
Во согласност со сценариото, веќе тестирано во Крим, Кремљ ќе испрати свои агенти, на пример, во Латвија, за да одржат агитационо работа меѓу рускојазичните граѓани (тоа се околу 27% од населението на земјата), по што ќе следат низа помали судири. Путин ќе ја изјави својата намера да ги заштити етничките Руси кои живеат во Латвија, и ќе испрати таму свои војници. Како ќе реагира претседателот Трамп? Латвија е член на НАТО, која Америка мора да се брани според Член 5. Ако Трамп не се фрли да ја брани Латвија, одговорот ќе биде едноставен: НАТО веќе нема да чини повеќе од празен збор на хартија, на кој бил напишан договорот.
По претседателските избори во САД се уште актуелниот претседател Обама изјави дека Трамп ветил – во приватни разговори, се разбира – дека ќе ги исполнува обврските на САД пред членовите на Алијансата. Но водејќи сметка дека Трамп маестрално го менува своето мислење и нарушува ветувањата срамно е за сите нас, ако решиме да поверуваме на тоа и за минута. Засега не е јасно што сфаќа раководството на НАТО сите сериозни опасности кои произлегуваат од Трамп. Со исклучок на статиите во “Гардијан” и “Фајненшел тајмс”, напишани од генералниот секретар на НАТО Јенс Столтенберг и поранешниот постојан претставник на САД Иво Даалдер, беа преземени малку обиди да биде подвлечена клучната улога на САД во овој важен унија.
Можно е генералниот секретар сега да води активна задкулисните работа, само што се создава впечаток дека НАТО сака да искористи од градинарски црева за гаснењето на моќна пожар. Оваа организација треба да одржи голема кампања, за да се осигура дека администрацијата на Трамп ќе ги извршува своите обврски пред Алијансата во текот на целиот четиригодишен мандат. Сега се појавуваат пораки за тоа дека преодниот тим се соочува со тешкотии при своите обиди да открие вистински специјалисти за прашањата на националната безбедност. Тоа значи дека оние луѓе кои Трамп ќе ги назначи на надворешнополитички позиции, можат да се покажат почетници кои не ја разбираат суштината и намената на овој сојуз. Токму поради тоа клучните дипломатски приоритети на НАТО сега треба да бидат фокусирани околу објаснувањето на Белата куќа на Трамп за вредностите на овој сојуз.