На Европската унија и претстојат тешки времиња. Владата во Атина сосема намерно ја насочува својата земја на државен банкрот, од кој најмногу ќе страдаат самите Грците. Решенијата на оваа криза, на која тешко би можел да се најде аналог дури во богатата на конфликти историја на ЕУ, ќе влијаат сепак не само Грција. Штетата што ќе бидат нанесен, може да испорачуваат радост само на оној кој сака да ја ослабне Европската унија или дури да ја избрише од политичката карта. Главната одговорност за оваа катастрофа носи Владата на Ципрас, што за сосема кратко време успеа да ги постави против себе дури и најголемите поддржувачи на Грција, коментира Бертолд Колер .

грција

Парадокси

Меѓутоа во еден поглед треба да сме дури благодарни на национал-комунистите во Атина: со своето однесување тие ги принудија доверителите да ги прекинат преговорите и така практично ги повлекоа од неуспех. Бидејќи за грчката влада и до крајот важни беа не неколкуте проценти помалку штедења. Атина следеше друга цел: суштинска политичка промена во Европа, насочена кон раскол со основните принципи на европското единство.

Уште за време на предизборната кампања “Сириза” ни најмалку не криеше дека ја наоѓа за целосно погрешна политиката на штедење по рецептот на Меркел. За оваа партија Европската унија има всушност само една намена: редистрибуција. Во некои европски метрополи овој пристап беше пречекан со позната симпатија. Во други беше сметана за шарен потфат, вообичаен за левите опозиционери, а надежта беше дека штом ја почувствуваат раководната одговорност, овие луѓе сепак ќе пројават здрав разум. Со грчките левичари сепак тоа не се случи.

И сега тие препорачуваат на своите сонародници да го одбијат предлогот за помош, што всушност веќе не постои. Но и овој грчки апсурд има објаснување: Ципрас сака од Грците да ја осудат европската должничка политика како целина. Ако народот ги слуша неговите упатства, тоа ќе го претвори во најголемиот грчки демократ и бунтовник (против Меркел). Ако пак гласањето заврши со резултат, различен од оној кој го очекува Ципрас, доверителите ќе се виновни што дошло дотаму. Во грчкиот парламент и без друго веќе се зборува дека остатокот од Европа е населена со ладни северноевропејци и фашисти.

Може ли демократијата да е грев? Ципрас очигледно верувал дека овој адут ќе надвладее над сите други принципи, разговарани до бескрај за време на преговорите: солидарност, сигурност, почитување на договореното. Со одлуката за референдумот сепак Ципрас навистина претера. И истовремено придонесе за политичко единство во Еврогрупата. Веќе никој не верува дека Ципрас и неговите другари се во можност да ја управуваат држава. И веќе речиси сите се свесни дека тие не можат да ја пополнат јамата, нарекувана буџет, бидејќи чисто и едноставно не сакаат да го сторат тоа.

Грција и проектот “Обединета Европа”

Сепак оваа партија останува на власт, а Грција останува член на ЕУ и НАТО. Поаѓајќи дури само од сопствениот интерес, останатите земји од заедницата не можат да си дозволат да ја остават Грција да се сруши во бездна, која сама си ја ископа.

Најважната заповед сега гласи: максимално ограничување на штетата. Како во самата Грција, така и надвор од нејзините граници. Ако навистина дојде до државен банкрот, брзо ќе се види дали изготвените во последните години безбедносни механизми ќе успеат да ја заштитат еврозоната од сериозни потреси. Но што ќе се случи потоа? Ќе дојде ли автоматски до т.н. Grexit? Може ли една држава да излезе од монетарната заедница, но да остане членка на Европската унија? Грчката криза покренува многу прашања и ниту во Брисел, ниту во Берлин имаат подготвени одговори.

Треба да се разгледа одново и над сосема принципиелни прашања. Најважниот закон на европскиот процес на обединување досега гласеше: само напред и никогаш назад. Дури и застојот се сметаше за закана. Стравувањата поврзани со стабилноста на европската конструкција, беа главната причина за стремежот на останатите Европејци да ја задржат Грција во еврозоната. Само што случајот со Грција, а и не само тој, јасно покажува дека “процесот на се поголемо приближување на народите во Европа”, како што е запишано во договорите на ЕУ, не се случува само по себе. Овој процес треба да биде организиран флексибилно и да биде опремен со итни излези – во спротивно нема да биде во можност да се справи со тешкотии и закани однадвор.

Најголемата закана доаѓа сепак не однадвор, туку одвнатре, бидејќи силно се разликите не само на претставите на владите за целта и значењето на овој сојуз, но и претставите на цели народи. Грчкиот референдум може да биде уште еден доказ, иако уште изборната победа на “Сириза” беше доволно јасен сигнал во таа насока. Но како што знаеме, вистината боли. Ова се однесува и за некои вистини за проектот со име “Обединета Европа”.

* Бертолд Колер, “Франкфуртер алгемајне цајтунг”

Слични содржини