“Нашиот Доналд” или “другиот Доналд”? Лидерите на земјите од ЕУ, кои се собраа на самитот во Малта во петокот требаше да избираат меѓу две лица со со тоа име – претседателот на средбата, “нашиот” Доналд Туск и новиот американски претседател Доналд Трамп.
Земјите од Унијата се поделени по прашањето како да реагираат на политичките активности на човекот кој е против цврста повоена линија на САД и не ја поддржуваа европската интеграција и допушти дека и другите ќе го следат примерот на Велика Британија да го напушти блокот наречен од него “средство за постигнување на целите на Германија “.
Туск, кој е поранешен премиер на Полска, изјави дека европските лидери го крстиле “нашиот Доналд” во Малта. Тој го опиша ова како израз на нивната поддршка и рече пред средбата, дека Трамп е “закана” за ЕУ заедно со Русија, Кина и воинствениот ислам.
“Расположението за време на состанокот беа следен – нашиот Доналд и другиот Доналд”, рече човек, кој присуствувал на форумот, на кој Туск беше толку убеден во поддршката за себе дека ја потврди својата желба да се кандидира за втор мандат како претседател на Европскиот совет .
Неговите политички непријатели во владата во Варшава сепак јавно ја отфрлија варијантата за обединување околу неговата кандидатура, ги оценија дадените од него критики кон Трамп како “груба навреда” и го обвинија дека “влее стравови” и “бара конфронтација”.
Други, не толку јавно зборуваат за далеку пошироко споделување тревога дека ЕУ ќе го остави зад себе трансатлантските односи.
Слични внатрешни спорови разгоруваат старите проблеми (особено во Франција) за влијанието на Америка на стравувањата дека западниот фронт против Русија и Кина слабее.
Појавувањето на овие стравови ќе дооформираат со идеите на Трамп за заштедите иамериканското финансирање на НАТО и да ја промени светската трговија во корист на САД.
Тие ќе постават и белег на преговорите за излегување на Британија од ЕУ. Премиерот на Велика Британија Тереза Меј гледа во земја мост меѓу Вашингтон и Брисел. Погодени ќе бидат и напорите на поединечните земји да ја зајакнат соработката во еврозоната и други области, особено изградбата на сопствен капацитет на ЕУ за одбрана.
Како Полјак, кој добро сфаќа дека американските сили се потпирачот на НАТО, што се однесува до безбедноста на Источна Европа, Туск ги повика Европејците да ги заштитат заедно суверените интереси од “велесили САД, Русија и Кина”. Во исто време тој даде повеќе суптилен вид на изјава, се сврте и кон Американците и да ги заштеди “трансатлантските врски, без кои светскиот ред и мир не би можеле да преживеат”.
Но некои лидери се загрижени дека Европејците не се амбициозни да ги ослабат овие односи
– Ова се однесува во посебен степен за Париз. Франција повеќе пати изразува иритираноста од “англо-американското” влијание, а нејзини официјални претставници изјавија дека активностите на Трамп ја покажале исправноста на француската позиција да се бара “стратешка автономија” за ЕУ.
“Французите, како и обично, зборуваат како веќе има само Европска унија; дека нема такво нешто како запад”, рече висок источноевропски дипломат, критикувајќи го мислењето на Париз. “Германците се доста претпазливи. Очигледно е дека на дневен ред стои прашањето дали да бараме допирни точки за дијалог со САД или да им свртиме грб.”
Франсоа Оланд го критикуваше Трамп и источноевропските влади кои го обвинија дека
само прибира европски субвенции, а потоа ја нарушува дисциплината, барајќи специјално благовестие од Вашингтон.
Многумина на исток се особено загрижени од подобриот тон на Трамп кон Русија, но ја поддржуваат забраната за влез на муслимани што е отглас на критичниот однос кон бегалската политика на ЕУ.
Германскиот канцелар Ангела Меркел зазеде помалку конфронтирачки тон, но ја истакна потребата од “мултилатерализам”, повикувајќи од една страна Трамп да не обидува да ја опкружува ЕУ, а разговарал само со националните лидери, и од друга Европејците да зборуваат со еден глас. Дали сепак “другиот Доналд” ја разбрал пораката е посебно прашање со оглед на видливо нејасната идеја кој е кој во Брисел.
Трамп, градежниот магнат кој стана претседател, изјави во интервјуто минатиот месец дека разговарал со “претседателот на ЕУ”, именувањето го кажа поименично, Жан-Клод Јункер. Но Јункер не е претседател на ЕУ, а е претседател на извршниот орган на Унијата, Европската комисија. Покрај тоа, тој всушност разговарал со “нашиот Доналд”, Туск.
“Понекогаш останувам со впечаток дека новата влада (на САД) не познава ЕУ во детали”, рече Јункер во петокот, на прв поглед со сериозен израз, но со јасно воочлива иронија. “Но во Европа деталите имаат значење.”