Дали сепак потегот на турскиот претседател е стратешка одлука, или е само принуден тактички маневр?

20160628.hhmpyahbqb (1)

Рускиот претседател Владимир Путин доби од својот турски колега лично порака со изразени сочувство по повод загинувањето на пилотот на соборениот од Турците Су-24. Од Кремљ соопшти дека во пораката Ердоган го користел зборот “извинете”.

Русија изрази подготвеност да ја прифати пораката за оние изговори кои Москва со официјален став сакаше за нормализирање на односите.

Текстот на писмото уште не е објавен. Но објавен е само дел, кој ја дава основата да се претпостави дека Ердоган користел прецизни формулации, кои дозволуваат на Русија да го прифати текстот како официјално извинување, но истовремено му овозможува на турскиот претседател да го задржи достоинството пред турската јавност и да остане силен лидер.

Нормално е да се претпостави дека ова писмо е плод на интензивни шатл дипоматски мисии на турски и руски дипломати, а не е спонтана манифестација на Ердоган и премиерот Јилдирим. Впрочем не случајно вчера Јилдирим го “загреа” информациското простор, и објави дека земјата постигнала значителен напредок во односите со Русија, кој наскоро ќе биде објавен.

Дипломатите го поставилее почетокот. Понатамошниот развој на настаните ќе зависи од ажурноста на дипломатите кои дискретно ќе работат на процесот за нормализирање на односите.

Зошто сепак турскиот водач, долго време се бунел во својата намера да не прави никакви отстапки, сепак го направи првиот чекор кон Русија?

Најверојатно пораката на Ердоган стана оперативна реакција на Брекзитот. Резултатите од референдумот предизвикаа сериозна криза во Унијата. Не само во следните месеци, но и години, ЕУ ќе биде зафатена со обиди да ги минимизира последиците од британското излегување и да се задржи единството. А тоа нема да биде лесно.

Со Британија излегува и 13% од буџетот на ЕУ. Овие средства треба некако да се компензира. Можностите на главниот донатор на ЕУ – Германија – и така се пренапрегнати. Затоа треба да се стегнат програми за поддршка на периферијата на ЕУ (Јужна и Источна Европа).

Ова, за возврат ќе стимулира евроскептическите расположенија во соодветните земји. Пак и парите за програмите за адаптација на бегалците веќе нема да стигнуваат. Како резултат на Унијата му претстои да се бори со опасноста од “домино ефект”, предизвикан од британскиот демарш.

Токму во работењето на европската зависност од Турција по прашањето за бегалците се состоеше стратегијата на Ердоган, со цел минимизирање на загубите од руските санкции. Грубо кажано, европските пари за бегалците и европските економски и политички отстапки мораше да и ги компензираат на Турција загубите од прекин на економските врски со Русија. Брекзитот ги направи надежите и плановите нереални, бидејќи ЕУ веќе има други проблеми, а парите нема да му стигнуваат …

Треба да се оддаде почит на Ердоган, тој реагира веднаш. Во создадената ситуација не само за Турција, но и за ЕУ ​​обновата на нормални трговско-економски и политички врски со Русија е единственото спасение. И првиот кој се договори со Москва, може да се надева на одредени предности.

Нормализацијата на односите со Анкара може да биде долг и сложен процес. Не е исклучено Русија да направи сериозни отстапки, но стратегијата Путин умее да постигнува рамнотежа помеѓу посакуваното и можно.

Не треба да се заборави дека Ердоган како харизматична личност со авторитарни склоности, кои поседуваат големи овластувања, е значително слободен во усвојувањето на оперативните одлуки отколку вечно поделената, од противречности Унијата. Во ЕУ секое сериозно решение сака консензус од држави со често дијаметрално надворешнополитички концепти. Затоа при поволни услови турското правец појави побрзи и поефикасни решенија од европските.

При тоа треба да се земе во предвид дека ако Турците повеќе ги интересира враќањето на нивната земјоделски производи на руските пазари и руските туристи на турските плажи, тогаш интересите на Москва имаат мнозинско политичко-дипломатски компонента и нивната реализација не е толку очигледна за пошироката јавност.

Особено Русија е заинтересирана за турската позиција во сириското прашање. Притоа не станува збор за прекинување на трговијата со нафта, прашањето го реши руската авијација. За Москва е важно да користи турското влијание над (востаниците) во Северна Сирија, особено во регионот на Алепо.

Целта е тие да ги прекинат воените дејствија против Асад, да го прогласат за легитимен шеф на Сирија и да започнат процес на реинтеграција во сириското општество. Лишени од турска поддршка, тие ќе бидат принудени на сериозни отстапки, а сириската власт, избави од северниот фронт, ќе може да концентрира сили против ИД и други терористи во областите на Дамаск, Хама и на југ во Сирија.

Русија исто така е заинтересирана во изработка на заедничка турско-сириска позиција по крајно сложеното курдски прашање. Ако при посредство на Москва биде постигнат трипартитен (Анкара-Дамаск-Курди) компромис, тоа драстично ќе ги интензивира руските позиции во целиот Блиски Исток.

Анкара располага со механизми за влијание над Кримските Татари, над ситуацијата во Задкавказието и во помал степен во Средна Азија. Дури редовното одбивање на Турција од спротивставување на Русија во овие региони ќе ја зајакне стабилноста и ќе ослободи дефицитарни руски ресурси за концентрирање во други насоки на глобалната политика.

Турција е активен играч на Балканот. Координацијата на нејзините дејства со Русија исто така ќе им овозможи на Москва да ги зацврсти позициите во регионот, од кој таа беше истуркана во последните децении од САД и од ЕУ.

Конечно може да се врати и кон дизајнирање на изградбата на гасоводот низ турска територија. Дури редовното отпочнување на преговорите за продолжување на проектот “Јужен поток” ќе го засили позициите на Русија во преговорите не само за “Северен поток-2”, но и за долговремената соработка во гасната сфера.

Ова се само очигледните политички придобивки од нормализацијата на односите. Впрочем нивната реализација, како и понатамошното продлабочување на соработката, зависи од тоа дали искуството за нормализирање на односите е стратешка одлука на Ердоган или е само принудна тактички маневр.

Слични содржини