Четири големи кризи во границите на Европа се закануваат да ја зафатат Европската унија и веројатно ќе го вратат со децении наназад европскиот проект.

Единството, солидарноста и меѓународната репутација на ЕУ се изложени на ризик поради грчката криза, улогата на Русија во Украина, желбата на Велика Британија да го промени односот со блокот и имиграцијата во Медитеранот.

Неуспех при обидот за адекватно совладување на која и да е од овие ситуации би ги влошил останатите, зголемувајќи ги опасностите со кои се соочува европскиот проект.

Банкротот на Грција и ризикот наречен Grexit – исфрлањето на земјата од заедничката европска валута – претставуваат непосредно тестирања пред долгогодишната идеја за “уште смирувачка унија” на европските држави и народи.

“Долгорочните последици од Grexit би влијаеле на европскиот проект како целина. Тоа би создало преседан и ќе ги поткопа уште повеќе целите на ЕУ”, напишаа Фабијан Цулеег и Јанис Емануилидис во својата анализа за Центарот за европска политика.

Грција сочинува само 2% од економскиот производ на еврозоната и населението на ЕУ. Сепак банкротот по двата спасувачки пакети, поради кои нејзините европски партнери доделија кредити за над 200 милијарди евра, би нанел огромен удар по престижот на ЕУ.

Дури и пред резултатите од неделниот референдум во Грција се знаеше дека атмосферата во Брисел е заситена со меѓусебни обвинувања – Грците ги обвинуваат Германците, повеќето од останатите ги обвинуваат Грците, кејнзианските економисти ја обвинуваат манијата за финансиска строгост, а претставници на ЕУ го истакнуваат успехот на спасувачките пакети за други земји во блокот.

Судбината на Атина сé уште не е јасна, но таа веќе покажа на основачите на еврото, дека биле измамени, кога најавија дека членството во единствената европска валута е неуништиво.

Сега партнерите на Грција можат да се обидат да ја затворат вратата по неа и да преземат брзи мерки за поврзување на останатите членови. На овој начин тие можеби ќе поправат некои од првичните недостатоци на монетарната унија, иако германската опозиција најверојатно ќе спречи какви и да е потези кон заедничкото издавање на државни обврзници.

Следниот пат кога ќе има рецесија или скок во профитабилноста, пазарите ќе се сеќаваат на грчкиот преседан.

Дестабилизирање

Покрај страдањето и загубата на милијарди за европските даночни обврзници економскиот колапс на Грција ќе ги влоши останатите три кризи во Европа и ќе го дестабилизира кревкиот Јужен Балкан.

Имајќи ги предвид веќе зголеменото тензии во Источниот Медитеран поради граѓанската војна во Сирија, вечниот конфликт меѓу Израел и Палестина, неизвесната поделба на Кипар и спорот за офшор гасните полиња, Грција може да се обрати за помош кон Русија. Во замена земјата може да го забрани следното продолжување на санкциите на ЕУ против Москва или дури да предложи пристап до поморски објекти,кои некогаш се користат од страна на САД.

Атина веќе се отежнува со приливот на бегалци поради конфликтите во Сирија и Ирак, кои пристигнуваат на нејзините острови, барајќи го најбезбедниот пат кон просперитетното јадро на Европа во лицето на Германија или Шведска.

Гладни за пари грчки власти се повеќе од среќни ако видат како овие бегалци бараат азил на други места во ЕУ. Не е тешко да се замисли влада, протерана од еврозоната,како користи имигранти, за да ги стави под притисок земјите од ЕУ.

Бегалската криза сепак доведе до разногласие во ЕУ, а Италија и други гранични држави ги обвинија северните и источните партнери за отсуство на солидарност поради нивната неподготвеност да понудат финансирање или да прифатат дел од имигрантите. Британија пак одбива да засолни кого и да било.

Неуспехот со решавањето на грчката криза по пет години спорови ја прави ЕУ слаба и поделена во очите на рускиот претседател Владимир Путин, кинескиот претседател Си Цзинпин и други кои сакаат да ја зголемат државната моќ.

Претставниците на Брисел признаваат дека кризата во еврозоната предизвикала ренационализација на донесувањето на одлуки за некои политики и е поткопана “меката сила” на европскиот модел на наднационално управување засновано на самостоен правен систем. Покрај тоа, таа е слабеење на влијанието на ЕУ во меѓународните преговори за трговија и климатски промени.

Најлошо може допрва да претстои

Желбата на Велика Британија да ги предоговори условите на членството и да го стави резултатот на референдум во 2017 година го зголемува ризикот ЕУ да ја загуби својата втора најмногу развиена економија, главен финансиски центар и најголема воена сила.

Иако анкетите покажуваат предност од 10 поени за приврзаниците на ЕУ во Велика Британија, како и недостатокот на неостварливи услови поставени од премиерот Дејвид Камерон, во Брисел има притисок.

Предизборните анкети во Велика Британија во мај забележаат импресивен неуспех во прогнозите. По победата Камерон на неколку пати беше сопнуван од евроскептичните противници во неговата Конзервативна партија.

Долгот, исцрпувачкиот економски колапс на Грција, без разлика дали внатре или надвор од еврозоната, придружуван од јавен притисок и политички хаос, може да ги поддржи оние кои тврдат дека британската економија е “Окована за труп”.

Имајќи го предвид руското непријателство кон Велика Британија, која по студената војна е усвоена во Москва како најлојалниот сојузник на САД, Путин би бил задоволен од можноста британската економија да се оддели од ЕУ.

Тоа би ги ослабело оние во ЕУ кои бараат решителен одговор на однесувањето на Русија во Украина и Грузија, иако Велика Британија ќе остане член на НАТО.

Слична разврска би ја зголемила моќта на Путин во преговорите со германскиот канцелар Ангела Меркел, чија политика цели да и помогне на Украина да ја врати контролата врз целата своја територија.

Рем Кортевег од Центарот за европски реформи ги споредува меѓусебно испреплетени кризи со четирите коњаникци на Апокалипсата од Новиот Завет, предзнак на судниот ден.

“За европските лидери ќе биде тешко да го совладаат овие коњаници”, напиша во есеј холандскиот аналитичар. “Ако не може да биде пронајден европски одговор, коњаниците ќе продолжат да пустошат, ќе има нестабилност и меѓусебни обвинувања во рамките на ЕУ.”