Со почетокот на овонеделните вонредни преговори лидерите на ЕУ се соочуваат со три ризични патишта за излез од грчката криза. Првиот е да се направат отстапки на Грција. Вториот е да се заземе цврст став и Грција да биде оставена да излезе од еврозоната. Третиот е Атина во голема мера да ги прифати барањата на доверителите.

0c60d22f1f6f936d68a557b22526eb5b

Изборот изгледа мачен. Но вистината е дека и трите патишта на крајот може да завршат подеднакво: со уништување на единствената европска валута. Должината на патувањето ќе е различно, пејзажите на патот ќе изгледаат различно, но крајната точка ќе е иста.

Првата опција: Грција заработува

Владата на СИРИЗА дејствува врз основа на претпоставката дека европските партнери на крајот ќе направат големи отстапки наместо да ризикуваат некоја земја да излезе од еврото. Овие попусти вклучуваат да се поедностави дел од долгот на Грција и да се овозможи на земјата да се откаже од некои реформи како и дополнителни намалувања на пензиите и зголемување на даноците.

Лидерите сепак стравуваат дека ако направат такви отстапки, може конечно да ја уништат еврозоната наместо да ја спасат. Владите на земјите како Ирска, Португалија, Шпанија и Латвија, кои се придржуваат кон програмите на драстични штедење, веднаш ќе бидат ослабени. Крајнолевичарските партии од родот на СИРИЗА како “Можеме” (“Подемос”) во Шпанија ќе ја зголемат поддршката. Во исто време ќе треба да се каже на гласачите во Германија, Финска, Франција и Холандија – земји кои веќе дадоа милијарди позајмени на Грција дека овие кредити може никогаш да не бидат вратени.

Во одговор на ова антиевропските партии како “Алтернатива за Германија” и “Финците” најверојатно ќе ги зајакнат своите позиции. Присуството на националистички и крајнолевичарски партии на идните средби на врвот на ЕУ ќе го направат невозможно донесувањето одлуки.

Во оваа фаза ќе се појави прашањето за опстанокот на целата Европска унија, а не само на еврото.

Втора опција: Грекзит (излегување на Грција од еврозоната)

Наместо да тргне по опасниот пат на првата опција, лидерите на ЕУ се подготвени да размислат за втора опција, при што Грција најавува неликвидност на долговите, а потоа најверојатно излегува од еврозоната. Европските официјални лица како целина звучат убедени дека Грекзит нема да повлече други земји по себе, додека финансиските пазари веднаш почнаа да шпекулираат за распад на еврозоната, испраќајќи ги каматните стапки нагоре – нешто што потенцијално може да доведе до нови должнички кризи во земји како Италија или Шпанија.

На краток рок е можно еврозоната да успее да избегне инфицирање на други држави, бидејќи Европската централна банка (ЕЦБ) има програми кои и дозволуваат да купува неограничени количини државни обврзници од земјите-членки на еврозоната, што ќе ги врати каматните стапки на ниски нивоа. На долг рок, сепак тоа едвај ќе е гаранција против должнички кризи. Предвидено е овластувањата на ЕЦБ да се привремени, но преседан за една земја да може да ја напушти единствената европска валута ќе остане.

Во потрага по трајно решение по Грекзит државниците од ЕУ ќе инсистира за подлабока интеграција со цел јакнење на монетарната унија, особено преку вистинска банкарска унија.

Гласачите во северноевропските земји сепак токму ќе се видат како парите им тонат во грчките обврските и е премногу неверојатно ќе се согласат да ги финансираат банките на Јужна Европа.

Политичките влијанија од Грекзит исто така може да се погубни за ЕУ. Една незадоволна и дестабилизирана Грција ќе биде надвор од единствената валута, но ќе продолжи да е во ЕУ, барем за некое време. Од оваа позиција таа може да блокира и поинаку да ја попречува политиката на ЕУ за голем број прашања, од санкциите против Русија до илегалната имиграција. (Грција е една од главните влезни точки за нелегални мигранти во Европа.)

Пред сè Грекзит ќе покрене прашања за иднината на целиот европски проект. Со децении постојаното проширување на ЕУ се поврзуваше со ширењето на мир и просперитет. Хаотичното исфрлање на една страна од еврото во услови на сиромаштија и граѓански немири ќе го зајакне овој процес во спротивна насока.

Трета опција: Грција отстапува

Ако се земат предвид опасностите од првите две опции ЕУ продолжува да инсистира Атина да се придржува кон договореното – да си ги плаќа своите долгови и да врши фундаментални реформи, кои је стават нејзината економија во одржлива положба. За жал нема гаранции дека дури овој пат ќе ја изведе ЕУ на безбедно место.

Постојат неколку проблеми. Долговите на Грција изгледаат речиси невозможни за плаќање, па најверојатно во наредните години ќе се појават нови должнички кризи. Сосема нејасно останува и дали државата може брзо да се реформира, така што ќе работи подобро.

Проблемите со клиентелизмот и недостатокот на конкурентност се премногу длабоки.

И најважно, грчката криза го извади на виделина фактот дека еврото е дефектен проект. Историјата нè учи дека валути кои не се на една држава, се уриваат. ЕУ сепак одлучи дека созде структури, при што еврото може да работи. Виде дека тоа не е точно. Како одговор на некои лидери од ЕУ ќе изјават дека сега еврозоната треба да создаде повеќе ържавоподобни структури, како банкарски сојуз или поголем федерален буџет. Последните пет години, сепак покажаа дека тоа најверојатно ќе се покаже политички невозможно.

Горчливата вистина е дека кога лидерите на Европа создадоа единствената европска валута, тие влегоа во една неозначена и опасна област. Безбедни патишта за враќање оттаму нема.

Слични содржини