Само уште неколку недели ја делат Црна Гора од договорот со конзорциум на европски и американски банки за да добијат подобри услови за заем од скоро една милијарда долари, земен од Народна Република Кина, изјави за Ројтерс Јаков Милатовиќ, министер за економија на земјата.
Во време кога црногорската влада ја водеше Демократската партија на социјалистите (ДПС), предводена од црногорскиот претседател Мило Ѓукановиќ, беше договорено автопатот Бар-Бољаре (на релација од црногорскиот брег до српската граница) да биде изградена од China Road and Bridge Corporation (CRBC), која исто така го гради Пељешки мост. Проектот е дел од кинескиот стратешки механизам „Еден појас, еден пат“, чија цел е да се постигне хегемонија над помалку развиените земји.
На пример, Пекинг контролира повеќе од половина од јавниот долг на Таџикистан, што е 35,9 проценти од БДП на земјата. Едноставно кажано, ова значи дека Народна Република Кина има скоро апсолутна контрола врз политиките на земјата. Затоа Таџикистан им дозволи на кинеските трупи да заземат позиции на нивните гранични премини со Авганистан.
Една четвртина од јавниот долг
Изградбата на автопатот беше договорена во 2014 година, кога црногорската влада позајми 944 милиони долари од Народна Република Кина за да му помогне на CRBC да ја заврши работата. Заемот беше одобрен од кинеската државна банка „ Export Import Bank“, давајќи шест години грејс период со крајна рочност од 14 години. Така, Пекинг би контролирал 25 проценти од јавниот долг на Црна Гора.
Тоа е пат долг 41 километар. Работите сè уште не се завршени, цената се зголеми на скоро 1,5 милијарди долари поради „неочекувани трошоци“, а отплатата треба да започне оваа година. Идејата беше автопатот да биде отворен за сообраќај, така што владата ќе го отплати долгот од тие приходи, но ништо од тоа. Ниту се изградени пристапни патишта (затоа, не само на шега, тие го нарекуваат „патот до никаде“).
Според договорот, Народна Република Кина, доколку долгот не е соодветно вратен, има право да се подмири на друг начин со имотот во сопственост на Црна Гора. Како што комунистите капиталисти веќе сакаат да наметнуваат во договори кои не се контролирани од ЕУ.
Помош од членките на НАТО
Пред неколку месеци, Дритан Абазовиќ, вицепремиер, побара од Европската комисија да им помогне да го отплатат долгот. Одговорот беше негативен затоа што кој било друг би предизвикал негативна реакција од јавноста кај северните членки на Европа, што би ги соборило владите при самото споменување на учество во отплата на долгот на земјите-членки на ЕУ од југот. Отплатата на долгот кон нечленки не беше опција.
Мило Ѓукановиќ продолжи да го брани договорот постигнат со Пекинг, па дури и кинескиот претседател Си Џинпинг објави дека е подготвен да го одложи почетокот на отплата на долгот за една година (!). Но, автопатот и тогаш нема да биде готов, така што земјиштето ќе биде однесено во должничка стапица.
Црна Гора е во тешка финансиска состојба бидејќи минатата година ги загуби скоро сите приходи од туристи (падот на БДП беше 15 проценти, еден од најголемите во Европа), а оваа година влијанието ќе биде поблаго (се очекува 70 проценти од прометот од 2019 година), но сепак им се заканува на јавните финансии. Учеството на туризмот во БДП е скоро 22 проценти.
Како дел од евро-американската политика за ограничување на кинеското влијание, очигледно беше договорено да и се помогне на членка на НАТО со олеснување на финансискиот товар. Според Ројтерс, западните банки би и дале заем на Подгорица со каматна стапка од 1 процент или пониска (кинескиот е 2 проценти) со намалување на валутниот ризик, што би значело дека заемот ќе биде деноминиран во евра, пренесе Јутарњи.хр. Ова ќе го намали негативното влијание на оваа „лоша зделка во Црна Гора“ врз позитивните економски сигнали: владата очекува раст од 10 проценти оваа година со инфлација од околу 2 проценти.
„Постојат две можности: рефинансирање и договор за размена, но комбинацијата од тие опции е на маса“, рече министерот Милатовиќ за Ројтерс. Извор близок до преговорите за агенцијата изјави дека Црна Гора најверојатно ќе оди на договор за размена на долг и ќе ги продолжи преговорите за рефинансирање, а потоа ќе ја прекине размената кога ќе завршат преговорите за рефинансирање.