Колона од луксузни автомобили возеше низ епицентарот на смртоносниот земјотрес во Турција во градот Пазарџик. Од една од нив излезе претседателот на таа земја, Реџеп Таип Ердоган. Тој блескаше на сончевата светлина додека поминуваше покрај жителите на градот кои палат оган за да се стоплат на студот меѓу високите купишта урнатини кои некогаш биле нивни домови. На неговото лице, според мислењето на граѓаните, немало емпатија, но ни каење. Се чини дека тоа скапо ќе го чини Ердоган, и тоа веќе на 14 мај – на претседателските избори.
Прво, на граѓаните им пречи фактот што Ердоган ги ограничи своите интеракции со јавноста во Пазарџик, и наместо тоа замина директно до седиштето на локалната полиција за да разговара за последиците од повеќекратните земјотреси што опустошија 10 турски провинции и северна Сирија, заробувајќи луѓе под урнати згради, пишува „Гардијан“.
Кога застана накратко да разговара со вознемирените жители на околината, не зборуваше за лошо изградените згради кои не задоволуваат стандарди, а се изградени само благодарение на корупцијата или дека „одговорот“ на земјотресот доцни.
„Што се случи, се случи. Ова е дел од планот на судбината“, рече Ердоган на еден од присутните во Пазарџик.
Ердоган ја спомна и судбината неколку месеци претходно по фаталната рударска несреќа во државниот рудник за јаглен. Уште тогаш турскиот претседател ја обвини судбината за експлозијата во која загинаа најмалку 41 лице.
За време на говорот во блискиот Кахраманмарас, Ердоган, исто така, ги нападна „провокаторите“ кои ги критикуваа напорите за спасување.
„Се разбира, има недостатоци. Условите се јасно видливи. Не е можно да се биде подготвен за ваков вид катастрофа“, рече Ердоган.
Луѓето кои липаат по улиците на Пазарџик чекајќи да ги видат своите мртви роднини извлечени од урнатините – наместо да ја видат поворката на претседателот – не се согласуваат со него, а не се согласуваат со него и оние во другите тешко погодени градови, кои луто му викаа на турскиот министер за инфраструктура и локалните власти за време на посетите.
„Да бевте повеќе, ќе можевте да ги извлечете“, рече Ајше Кеп, гледајќи низ главниот пат на Пазарџик додека мал тим спасувачи се качуваше на искршените бетонски и метални плочи што некогаш ја сочинуваа станбената зграда.
Кеп и другите жители безнадежно ги гледаа.
„Тука сме да ги чекаме погребите. Сè уште не можам да верувам дека се живи. Мојот братучед е таму долу, а овие спасувачи не пристигнаа до денес. Но, во моето село е полошо, нема струја, нема вода, нема помош“, рече Кеп.
Сето ова значеше дека низ јужна Турција – области кои традиционално се гледаат како бастиони на поддршка за претседателот и неговата Партија на правдата и развојот (АКП) – раселените граѓани кои ги преживеаја условите на замрзнување отворено се жалеа на доцнење и спиење на студ и покрај ветувањата од државата. . Нивното растечко незадоволство претставува непредвиден и голем тест за 20-годишното раководство на Ердоган, само три месеци пред изборите што се очекуваат во мај.
„Ердоган има слика што ја негуваше во последните 20 години, која е и слатка и кисела: тој е автократска, но ефикасна, патријархална фигура која речиси го заменува она што порано се нарекуваше „татковска држава“. Ова е причината зошто неговата база го сака и неговите противници се плашат од него – неговиот гнев е толку сериозен колку што е реално неговото сочувство. Тоа е целиот негов бренд, кој сега е на тест. Исто така, неверојатна случајност е што Ердоган замени друга сеопфатна, автократска „татковска држава“ која во суштина се распадна по уште еден силен земјотрес во 1999 година“, рече Сонер Чагаптаи од Вашингтонскиот институт за блискоисточна политика и автор на неколку книги за раководството на Ердоган.
Имено, лошиот одговор на државата на земјотресот во Измит во 1999 година им помогна на Ердоган и АКП да дојдат на власт во 2003 година. Ердоган тогаш беше млада и загадочна личност која ветуваше ефикасност и „заздравување“ на раните на Турција од катастрофата во која загинаа повеќе од 17.000 луѓе.
Земјотресот во Измит, кој уништи делови од Истанбул и беше познат во поновата историја на Турција како најголема природна катастрофа во земјата до оваа недела, доведе до воведување на данок за економска поддршка по катастрофата, кој експертите го проценуваат на вкупно околу 4,3 милијарди евра.
Сега опозициските политичари прашуваат – каде се потрошени тие пари?
Инфраструктурен бум кој никој не го контролираше
Уште еден огромен проблем, за жал, штотуку е забележан.
Имено, две децении владеење на АКП беа одбележани со градежен бум низ целата земја, бидејќи Ердоган работеше на трансформирање на земјата, ветувајќи економска и социјална трансформација во тој процес.
Во годините веднаш по неговиот избор, владините дозволи за домување тројно се зголемија. Облакодери, мостови и мазни асфалтирани патишта се шират низ огромната земја додека неколку градежни компании поврзани со владата добија на моќ, додека новата инфраструктура го демонстрираше присуството на државата дури и во најоддалечените градови.
Многу од истите бетонски станбени блокови беа срамнети со земја. За време на говорот во градот, Ердоган вети нови куќи кои ќе ги заменат уништените згради во 10 погодени региони во рок од една година.
Никој не веруваше, што очигледно го вознемири Ердоган.
Имено, Турција накратко го блокираше Твитер, кој граѓаните го користеа за да ги лоцираат изгубените најблиски меѓу урнатините. На државната телевизија, репортерката му го сврте грбот на едно лице во Кахраманмараш, кое опиша доцнење во испораката на помошта, уверувајќи ги гледачите дека „сè уште има места во градот до кои спасувачите не можат да стигнат“.
Сето ова, се чини, може да доведе до катастрофален резултат на претстојните избори на 14 мај.