Како функционираат воените репарации и колку е реално Русија да ѝ плати отштета на Украина?

од Nikola Popovski

Резолуцијата на Генералното собрание на ОН ја повикува Русија да и плати репарации на Украина за извршеното уништување. Експертите сметаат дека Русија треба да ги укине санкциите во замена да се согласи да плати репарации, пишува Дојче веле.

Во моментов, се чини дека не се гледа крајот на војната во Украина, но светската заедница расправа како да ја убеди Русија да плати воени репарации за штетата што нејзината војска ја направи во соседната земја.

На 14 ноември, резолуцијата на Генералното собрание на ОН со која се повикува Москва да плати репарации доби 94 гласа.

14 држави гласаа против, а 73 беа воздржани.

Во септември, украинскиот премиер Денис Шмихал ја процени директната физичка штета што земјата ја претрпела досега како резултат на војната на 326 милијарди американски долари.

Таа сума беше потврдена од експерти на Светска банка, рече Шмихал на средбата во Брисел.

Веројатно ќе се зголеми до крајот на војната. Русија веќе ја отфрли резолуцијата.

Документот е „правно незначаен“, вели рускиот претставник во ОН Василиј Небензја, пишува „Index.hr“.

Кога се плаќаат репарациите?

Репарациите се всушност надоместоци што државата ги прави за штетата предизвикана од нејзините криминални дела.

Експертот за меѓународно право Пол Грагл од Универзитетот во Грац објаснува дека износите и видот на плаќањата ги одредуваат меѓународните институции или мировниот договор по завршувањето на војната.

Еден од најпознатите случаи на репарации е поврзан со тогашната Германска империја по нејзиниот пораз во Првата светска војна во 1918 година.

Имаше побарувања од над 200 милијарди марки во злато, кои требаше да се платат со децении.

Сојузна Република Германија, како правен наследник на Германската империја, го направи последниот трансфер во 2010 година. Дури и по Втората светска војна, Германија мораше да плати репарации на сојузниците.

Има уште неколку примери на репарации во модерната историја.

Ова ги вклучува исплатите на репарации на Ирак за окупацијата на Кувајт во 1990/91 година.

Основа за плаќањата беа резолуциите на Советот за безбедност на ОН. Тие се сметаат за преседан, како што изјави украинскиот постојан претставник во Генералното собрание на ОН, вели Пола Рајн-Фишер од Академијата за европска заштита на човековите права на Универзитетот во Келн, пренесува Дојче веле.

Како може Русија да биде принудена да плати репарации?

Резолуциите на Генералното собрание на ОН не се правно обврзувачки.

Имаат поголема политичка тежина, бидејќи го одразуваат мислењето на меѓународната заедница, вели Грагл.

„Тоа ја изразува политичката намера да не се заборави дека Русија, како агресор, е должна да ја поправи таа штета“, рече Грагл.

За политичкиот сигнал зборува и Пола Рајн Фишер. Тешко е да се убеди Русија да плати репарации преку постоечките меѓународни механизми.

„Постои проблем со јурисдикцијата на Меѓународниот суд на правдата на Обединетите нации (чии одлуки се правно обврзувачки – забелешка на уредникот). Тој има јурисдикција само ако двете земји се согласиле да станат странки во постапката. „Еден суд веќе се занимава со тужбата на Украина против Русија за кршење на Конвенцијата за геноцид, но во тој случај исплатата на компензација ќе биде ограничена“, смета овој експерт.

Според Рајн-Фишер, правно обврзувачка одлука за репарации може да донесе Меѓународниот кривичен суд (МКС) во Хаг.

„Може да суди поединци за геноцид, злосторства против човештвото, воени злосторства и злосторство за агресија, додека МКС не може да суди за злосторството за агресија од страна на руски официјални лица. Затоа што за да се судат такви злосторства би била потребна резолуција на Советот за безбедност на Обединетите нации, која Русија како постојана членка на Советот за безбедност би ја блокирала со вето. Затоа се разговара за формирање на специјален трибунал“, вели Рајн-Фишер.

Обвиненијата против руските лидери за други злосторства кои спаѓаат во надлежност на хашкиот суд се веќе под судска истрага, но истрагите би можеле да потраат подолго.

Според експертот Рајн-Фишер, третата инстанца која теоретски би можела да ја обврзе Русија да плати репарации е Европскиот суд за човекови права (ЕСЧП).

Сепак, Русија се повлече од Советот на Европа во 2022 година и оттогаш не е предмет на пресуди на Европскиот суд за човекови права.

Од нејзиното протерување од Советот на Европа во септември 2022 година, Русија повеќе не е договорна страна на Конвенцијата за човекови права.

Судот може само да и наложи на Руската Федерација да и исплати компензација на Украина за уништувањето што се случи меѓу февруари и септември 2022 година, објаснува Пола Рајн-Фишер.

Рускиот имот како репарација?

Во моментов се разговара за тоа дали руските средства кои се замрзнати како дел од санкциите против Москва би можеле да се искористат за исплата на репарации.

Главниот фокус е на девизните средства на санкционираните руски компании, средствата на приватни лица и девизните резерви на Руската централна банка.

„Се разбира дека постои правна разлика помеѓу замрзнување на имотот и конфискација на имотот“, вели експертот за меѓународно право Грагл.

„Замрзнувањето значи дека ова се случува само привремено. Конфискацијата на рускиот имот како репарација, од друга страна, не е можна без правна основа, смета Рајн-Фишер.

Меѓутоа, меѓународна арбитражна комисија сè уште не постои, а одлуката на домашните судови за конфискација вклучува големи правни компликации.

Мировниот договор како идеално решение

Според Рајн-Фишер, укинувањето на санкциите против Русија во замена за согласност за исплата на репарации би било помалку проблематично од правен аспект.

Идеален е мировниот договор меѓу страните во кој Русија се обврзува да ја надомести штетата што ја предизвикала.

„Но, за жал, тоа е малку веројатно во сегашната ситуација“, вели таа.

Слични содржини