Лаги, вистини, информации, дезинформации, пропаганди, кампањи, медиуми, социјални мрежи – што велат истражувањата?

од Vladimir Zorba

Проф. д-р Снежана Трпевска, социолог, истражувач од Институтот РЕСИС, на покана на ЦИВИЛ Медиа, изнесува свои видувања за состојбите во поглед на ширењето на дезинформациите и пропагандата во медиумите во земјава, а во контекст на истражувањата на оваа појава.

За поимите и појавите од насловот знаеме само нешто општо. Дека има дезинформации и пропаганда, дека се шират најбрзо на социјалните мрежи, дека за тоа придонесува лесната достапност до мрежите и дека корегирањето на лажните, злонамерните и погрешните информации е исклучително тешко. Или пак, имаме само анедоктално знаење. Знаеме само за поединечни случаи, но не можеме да извлекуваме прецизни и веродостојни заклучоци за вкупната состојба.

За ширењето на дезинформациите кај нас речиси ништо не знаеме

Зошто го велам ова? Па, да допрецизираме: дали зборуваме за ширење дезинформации во период на здравствена криза, кога се случува војна или несреќи, во секојдневната политика или некоја друга област, дали зборуваме за мисинформации или злонамерно ширење политичка пропаганда, дали зборуваме за тоа каде и колку се шират тие содржини, дали зборуваме за тоа колку граѓаните ги препознаваат и колку тие содржини влијаат врз нивното мислење и ставови?

Ме зачудува тоа што многу аналитичари и експерти зборуваат јавно за оваа тема, но ретко своите ставови ги аргументираат со истражувачки податоци. А, и тогаш кога некои велат дека направиле истражување, најчесто станува збор за методолошки несоодветни зафати, врз основа на кои не можат да воопштуваат за тоа каква е состојбата.

За потребите на оваа елаборација, на пример, едвај успеав да пронајдам истражувачки студии на оваа тема објавени минатата година. Ќе земам за пример една студија која во насловот тврди дека ги истражува ефектите од ширењето на дезинформациите и странските влијанија во земјава. Во студијата се прави двојна методолошка грешка.

Прво, се вели дека се истражени ефектите од дезинформациите кај популацијата, но е употребен истражувачки дизајн со кој не можат да се утврдуваат ефекти – со анкета е истражено мислењето и перцепциите на граѓаните за тоа колку се шират дезинформации или колку се штетни. Во методологијата е познато дека ефектите се истражуваат со експериментален дизајн, а не со анката.

Второ, не само што не се истражени ефектите, туку од перцепциите на граѓаните се извлекуваат заклучоци за фактичкото ширење на дезинформациите на социјалните мрежи. Во методологијата што денес се применува во истражувањето на ширењето на дезинформациите на социјалните мрежи се користат софистицирани алатки на научната областа што се нарекува „Наука за податоците“ (Data Science), со кои (и квалитативно и квантитативно) се истражува содржината што се шири преку мрежите, а не перцепциите на граѓаните.

Целата анализа на следниот линк!

Слични содржини