Односите меѓу Европската унија и Турција се наоѓаат во длабока криза. Има ли надеж дека ќе станеме подобри? Откако го посетија претседателот Ердоган, лидерите на ЕУ видоа одредена можност за тоа – и таа треба да се искористи, коментира новинарот на ДВ, Бернд Ригерт.
Турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган е прагматичен политичар. Го прави она што најдобро служи за зачувување на моќта. Тоа нема многу врска со вредностите, особено не со европските. Еве, Ердоган е сличен на многу други автократи. Тој се расправа со ЕУ и САД, флертува со Москва или Пекинг, ги провоцира Кипар и Грција и вика против НАТО. Како кога му одговара.
За највисоките претставници на ЕУ кои разговараа со Ердоган во Анкара во вторникот (6-ти април), овој често непредвидлив претседател е навистина тежок соговорник. Претседателот на Европската комисија Урсула фон дер Лајен и претседателот на Европскиот совет Чарлс Мишел го искористија краткото и благо затоплување во односите со Турција за да продолжат со долг прекинат разговор.
До ново известување, Ердоган го запре спорот со членките на ЕУ, Грција и Кипар, околу резервите на гас и поморските граници. За возврат, ЕУ не воведе санкции кон Турција и нуди преговори за реформа на годишната царинска унија, која постои веќе четвртина век.
Посетителите од Брисел, кои последен пат лично го запознаа Ердоган пред една година, се движат низ комплексна мрежа на стратешки интереси и зависности. ЕУ се согласува со новата американска администрација дека Турција е сè уште потребна како бедем против Русија и Иран, особено во рамките на НАТО. Затоа, членството во алијансата не е доведено во прашање и се прави обид да се избегне туркање на Ердоган во насока на неговите автократски колеги во Москва или Пекинг.
ЕУ е свесна дека Турција треба до одреден степен да го ограничи пристигнувањето на бегалците од Сирија, Авганистан, Пакистан, Ирак и Иран. На Турција, од друга страна, и требаат повеќе или помалку функционални односи со ЕУ, нејзиниот најголем трговски партнер, како и со Соединетите држави, со цел да ја задржи својата економија сериозно погодена од круната.
Белата куќа, предводена од eо Бајден, го засилува притисокот врз Ердоган. Санкциите за набавка на руски противвоздушни ракети сè уште се на сила. Досега, претседателот Бајден во голема мера ја игнорираше Турција, за разлика од неговиот претходник Доналд Трамп.
На прагматичарот Ердоган му е јасно дека не може да преживее целосно сам, без сојузници и пријатели. Тоа е причината за неговата подготвеност да разговара со Брисел, а не дека ќе биде загрижен за критикување на кршењето на човековите права или повлекување од Истанбулската конвенција против насилството врз жените.
Односите со ЕУ стабилно опаѓаат по неуспешниот пуч во Турција во 2016 година. Со само една посета на Анкара, лидерите на ЕУ не можеа да поправат ништо значајно. Но, можеби барем нешто започнаа. Сè уште е рано за „позитивната агенда“ за која се залага Чарлс Мишел. Прво треба да се види дали има какви било шанси Турција да се врати на демократските стандарди во догледно време. Е биде многу тешко, но барем е договорено да се зборува за тоа.
На сите им е јасно дека овој вид на Турција нема шанси да влезе во Европската унија. Преговорите за пристапување никогаш не започнале. Турција не ја признава Кипар, членка на ЕУ и држи дел од својата територија под окупација.
Се разбира, би било политички коректно да се почитуваме на барањето на Австрија и многу конзервативни парламентарци во ЕУ и конечно, по 16 години стагнација, да се запрат преговорите за влез во ЕУ. Но, тоа не би помогнало никому. Сè додека Ердоган има најмал интерес за продолжување на овие морничави преговори, ЕУ не треба да се откажува од оваа карта во турскиот покер.
Фон дер Лајен и Мишел можеби ќе треба да бидат трпеливи до 2023 година. Тогаш Ердоган повторно ќе се обиде да победи на изборите. Но, сè уште не е сигурно дека ќе успее, и покрај сите махинации со изборните закони и слабеењето на владеењето на правото.