Северна Македонија е една од седумнаесетте земји кои ја ко-спонзорираа резолуцијата на Обединетите нации за прогласување на 11 јули за Меѓународен ден на сеќавање на геноцидот во Сребреница во 1995 година.
На 11 јули, на 29-годишнината од крвопролевањето во Сребреница, и првата официјално одбележана од Обединетите нации, амбасадорот на Северна Македонија во ОН, Љубомир Фрчкоски, зборуваше за Ал Џезира.
„Северна Македонија со ентузијазам ја ко-спонзорираше Резолуцијата за одбележување на денот на геноцидот во Сребреница во рамките на ОН, како и самиот настан за комеморација на 11 јули во Генералното собрание на ОН“, рече Фрчкоски на прашањето за значењето на усвојувањето на овој документ. за меѓународната заедница во актуелниот геополитички контекст.
„Прво, дел од нејзината надворешна политика кон причината за војните од деведесеттите и распадот на СФРЈ и злосторствата извршени за време на тие војни, и второ, од причини од етичка природа, траумата на геноцидот во Сребреница мора да биде соочена на патот на нејзиното трајно обележување – за дали воопшто беше можно да се изгради поздрава култура на сеќавање на местото на жртвите и нивните семејства кои сакаат да бидат видливи и гласни. Исто така, како воопшто би било можно, врз основа на такво сеќавање и зборување на вистината за геноцидот, да се придвижи понатаму кон можни форми на помирување и соживот на народите и луѓето во регионот, а особено во Босна и Херцеговина“.
Притисок врз Скопје
Отпорот на одредени земји кон усвојувањето на Резолуцијата, Фрчкоски го оцени како скандалозен и апсолутно губитнички. Тој рече дека српскиот претседател извршил притисок и врз официјално Скопје.
„Резолуцијата беше предложена од Германија и Јапонија во соработка со Босна и Херцеговина, по правосилните пресуди на два меѓународни суда, Кривичниот суд и оној во Хаг, дека неспорно е извршен геноцид во Сребреница, а постапката за казнување на некои од учесниците и сторителите е завршена. Отпорот на некои земји, морам да кажам, беше скандалозен и апсолутно губитнички. Од обидот да се негира дека злосторството во Сребреница воопшто е геноцид, и покрај одлуките на судовите, до теориите дека резолуцијата е со последна намера да воспостави режим на репарации кон некои од земјите и народите во регионот ( српски) и „некои од нив да се прогласат за геноцидни“. Секое, па дури и најкритичкото читање на Резолуцијата за Сребреница не оправдува ниту еден од овие стравови“, рече Фрчкоски.
„[…] невозможно е да се обвинува колективот, народот. Поединците секогаш се повикани на одговорност и тоа е индивидуално. Исто така, не се споменуваат репарации, иако тој дел се однесува на општите одредби од Конвенцијата за спречување на геноцид. Зачудувачки беше и дипломатскиот напор на српскиот претседател Александар Вучиќ да се спротивстави на усвојувањето на Резолуциите. Тој отиде и во Скопје за да изврши притисок врз тогашниот претседател, а српскиот амбасадор три пати беше на приемот во МНР за да побара промена на македонскиот однос. Русија ја поддржа Србија и тие успеаја да се ослободат од дел од африканските земји врз основа на лажни аргументи дека оваа иницијатива е всушност димна завеса на „Западот“ за да се скрие што се случува во Газа или дека Европејците имаат двојни стандарди за одредување што е геноцид. а што не е кај нив и кај „другите“. Без разлика на тоа за жалење и морам да признаам неразбирлива кампања на Србија – Резолуцијата е усвоена со големо мнозинство гласови“.
За амбасадорот Фрчкоски, многу е важно за меѓународната заедница, ЕУ и регионот што оваа иницијатива беше успешна, особено од аспект на меѓународното право, но и геополитичката дефиниција на она што се случи во Сребреница, Босна и војните околу распадот. на СФР Југославија.
„Ова е важно за да се стави крај или барем да се придонесе за крај на илузиите за „враќање на историјата“ во новите геополитички околности во кои Русија и Кина стануваат доминантни сили во балканскиот регион, а со нив и Србија добива шанса да се „врати сето изгубено“ во војните во 1990-тите“, рече Фрчкоски, одговарајќи на прашањето колку Резолуцијата може да му помогне на балканскиот регион да се соочи со последиците од крвавите војни во деведесеттите и да придонесе за помирување, кога Србија и босанскиот ентитет Република Српска постојано вели дека Резолуцијата придонесува за отворање на стари рани и нови поделби во регионот и во ОН – во и дека е насочена против српскиот народ.
„За жал, ваква матрица на политиката, колку и да изгледа лудо, постои и во реториката на противење на Резолуцијата и таа драматично излезе на површина. Ако правеа песимистички сценарија, ќе изгледаа вака – ако Русија успееше во агресивна војна во Украина и ако новата политика на САД ако се смени владата во Америка би била повлекување од регионот и напуштање на ЕУ. сам – влијанието на Русија значително би се зголемило, а српската политика и нејзините ограноци во Босна и Херцеговина, добро а во однос на Косово би имале шанса да создадат нова нестабилност и такви сценарија веќе создаваат различни дипломатски и разузнавачки институти“, рече Фрчкоски.