Се чувствувам како да го гледам крајот на човештвото. Додека налетите на ветер и дожд го зафаќаат глечерното езеро Јокулсарлон, млечно-белите и светло сините ледени брегови полека се движат кон Атлантскиот Океан, обиколени со видри и птици. Толпи посетители во опрема за дожд позираат за селфи. Други, желни да ги видат одблиску ледените формации, се качуваат на амфибиски брод.
Неколку стотини метри подалеку, парчиња мраз беа исфрлени на брегот, кои се истакнуваат како кристали на позадината од црн вулкански песок. Фотографите, заштитувајќи ги своите фотоапарати од вртливиот песок и дождот, ги преуредуваат ледените блокови во потрага по совршена снимка.
„Глобалната температура на површината се зголеми во просек за околу 1 степен Целзиусов од прединдустриското време и значително повеќе на Арктикот“, прочитав на информативен знак што илустрира како глечерите околу езерото се повлекле од 1890 година. Во последните 50 години, езерото во близина на југоисточниот брег на Исланд се зголемило за четири пати.
Исто како и милиони други туристи, неговиот одземен пејзаж и природни чуда ме привлекоа овде овој август. Сепак, како што расте туристичкиот сектор, токму природата претрпува неповратни промени, принудувајќи го островот повторно да размисли како го привлекува туризмот – и како управува со неговото влијание.
Исланд очекува околу 2,3 милиони туристи оваа година, речиси сите ќе пристигнат со авион на единствениот меѓународен аеродром, изграден од американската војска за време на Втората светска војна. Се предвидува дека тој број ќе расте само во таканаречената земја на огнот и мразот, која е дом на некои од најактивните вулкани на земјата – но на помалку од 400.000 човечки жители.
Во исто време, топењето на глечерите низ целиот свет се забрзува поради климатските промени. Со ледените плочи кои покриваат околу 11 отсто од неговата површина, островот во Северноатлантскиот Океан кој некогаш целосно бил покриен со мра, е особено погоден. Од почетокот на векот, Исланд изгуби околу 750 квадратни километри глечер – приближно со големината на азиската градска држава Сингапур.
„Луѓето доаѓаат да ја посетат природата и да ги искусат уникатните пејзажи и … да видат дека особено околината на глечерите овде е силно погодена од климатските промени. Го гледате тоа веќе сега“, рече Ханс Велинг, истражувач на Универзитетот во Исланд кој проучува како климатските промени влијаат на туристичката индустрија на Исланд.
Љубопитноста за водопадите, гејзерите и топлите извори на Исланд, исто така, нè доведоа во земјата.Истражувањето на полињата со лава слични на Месечината и поставувањето на нашиот шатор на полноќното сонце беше долго заеднички сон. Беше сон – но со сè повознемирувачки призвук.
Во северниот град Хусавик, кој речиси го допира арктичкиот круг, се восхитуваме на грбавите китови. Пред само 10 до 20 години, видот не беше пронајден во локалните води, мигрирајќи само поради промените во океанската прехранбена мрежа, прочитав во мојата книга водич.
Додека возиме кон исток, мојот пријател постојано посочува на полињата со виолетово-сини цветови кои, и покрај нивната убавина, изгледаат како несоодветни на грубиот терен. Со помош на нејзината апликација за идентификација на растенијата, наскоро дознаваме дека лупинот од Алјаска, најпрво дочекан како добредојдена покривка за еродираното земјиште, сега се смета за инвазивен вид, кој ги загрозува екосистемите на Исланд. Откако излеговме од фреквентниот паркинг во близина на Јокулсарлон, откако поминавме минути зјапајќи во ледените брегови, замолчевме.
Ватнајокул, најголемата ледена капа во Европа, се топи со рекордна брзина. Тоа предизвикува забрзување на распаѓањето на глечерите, како што е Breiðamerkurjökull, оној што ја храни лагуната Jökulsárlón. Во Јокулсарлон, кој почнал да се формира пред околу 90 години, тој ефект дополнително се забрзува со солената вода од океанот која се влева во лагуната. Индустријата реагираше со префрлување од популарните скокања по глечерите на патувања со брод околу глечерските лагуни – сè додека тоа е сè уште возможно.
Само минатиот викенд најмалку едно лице загина откако делумно се урна ледената пештера која група туристи ја истражуваше. Иако едноставното поврзувањето на тој конкретен инцидент со климатските промени би било грешка, ние „веројатно ќе добиеме повеќе вакви несреќи во иднина“, рече Велинг.
Влијанието на климатските промени врз туризмот во Исланд варираат: екстремните временски настани се очекува да станат почести и посилни, при што климатските промени ќе играат „значајна улога“, рече Велинг. Но, потоплите температури ќе ги направат и активностите на отворено попријатни, додаде тој.
И додека Исланд профитира многу од својот туристички бум – кој сочинуваше 8,5 проценти од нејзиниот БДП во 2023 година – тој е многу свесен за влијанијата на секторот врз неговите сè покревки екосистеми.
Во обид да собере средства за програми за одржливост и да го ублажи влијанието на масовниот туризам врз животната средина, владата го врати туристичкиот данок на почетокот на годината. Новиот премиер Бјарни Бенедиктсон вети дека ќе ги ограничи негативните влијанија на прекумерниот туризам.