Поминаа 80 години откако првата атомска бомба беше фрлена врз Хирошима, а три дена подоцна и врз Нагасаки. Живееме во свет каде што нуклеарната закана се чини дека е сè пореална, но лекцијата од Јапонија е: никогаш повеќе!
На јапонски се нарекуваат хибакуша и всушност преводот е банален: значи „лице изложено на експлозија“. Но, ова се однесува исклучиво на експлозиите, т.е. на преживеаните од атомските бомби врз Хирошима и Нагасаки, пишува Дојче Веле.
На денешен ден, на 6 август, а потоа и на 9 август 1945 година, американските воздухопловни сили фрлија две атомски бомби врз тие јапонски градови. Со ова – три месеци по победата на сојузниците во Европа – сакаа да ја принудат јапонската влада да капитулира. До 230.000 луѓе загинаа во обете детонации.
Во Јапонија денес има сè помалку директни сведоци кои можат да зборуваат од прва рака за ужасите од атомските експлозии и нивните последици. Според владиниот извештај објавен во март, 99.130 хибакуша се уште живи, денес – 7.695 помалку од пред една година. Просечната возраст на преживеаните е 86,13 години.
Поради стравот дека обемот и последиците од уништувањето на атомската бомба би можеле да бидат заборавени, многу организации и поединци во Јапонија се обидуваат да ги оживеат искуствата и сеќавањата на преживеаните и да ги пренесат на новите генерации.
Принтскрин/Јутуб
Доброволно ангажирање за мир
Еден од нив е Шун Сасаки. Тој сака да придонесе за да се осигурa дека ова темно поглавје од историјата никогаш нема да биде заборавено. Сасаки зборува многу добро англиски. Од август 2021 година, тој ги води странските посетители низ Паркот на мирот во Хирошима и им раскажува за војната и атомската бомба. Тој денес има 12 години.
„Кога бев во прво одделение, поминав покрај куполата оштетена од атомската експлозија и се прашував зошто сè уште стои, иако беше урнатина“, изјави Сасаки за ДВ. Таканаречената купола на атомската бомба беше индустриска сала. Беше изгорено до темел во експлозија во 1945 година. Денес, таа урнатина во современата урбана средина нè потсетува на неопходноста од глобална забрана за атомско оружје. „Почнав да истражувам на интернет, го посетив Музејот на мирот и дознав за бомбата што беше фрлена тука.“
Прабаба преживеа
Прабабата на Сасаки, Јурико, го преживеа бомбардирањето на Хирошима на 6 август 1945 година. „Мојата прабаба имала 12 години во тоа време. Таа била во куќата, на околу 1,5 километри од епицентарот на експлозијата“, вели денес нејзиниот правнук. „Таа не се изгорела затоа што била внатре, но била изложена на силно зрачење. Кога била евакуирана, врз неа паднал „црн облак од дожд“.
Тој „црн облак“ се создал кога огнената топка се оладила. Водената пареа околу радиоактивните честички во воздухот се кондензирала во густ, леплив, мрсен туш. Тој радиоактивен дожд се залепил на кожата и облеката на луѓето. На 6 август 1945 година, во Хирошима врнело со часови.
Сасаки никогаш не можеше да ја прегрне својата прабаба. На Јурико ѝ беше дијагностициран рак на дојка на 38 години. Кога имаше 60 години, ѝ беше дијагностициран и рак на дебелото црево. Починала на 69 години.
Што значи атомско бомбардирање?
Сасаки им објаснува на странските посетители како ураниумска бомба наречена „Мало момче“ експлодирала речиси директно над денешната купола на атомската бомба, со сила од приближно 15.000 тони ТНТ. Во радиус од 1,3 километри, речиси сите луѓе починале веднаш. Се проценува дека вкупно до 140.000 луѓе загинале како резултат на првата атомска експлозија во војната – или веднаш поради тешки изгореници или подоцна поради изложеност на зрачење.
„Многу луѓе ми кажуваат дека дошле во Хирошима верувајќи дека знаат што се случило – дека градот едноставно многу страдал“, вели Сасаки. „По посетата, ми признаваат дека всушност немале поим што навистина се случило.“
„Сите ми велат дека нешто такво никогаш повеќе не смее да се случи. Мислам дека војните се случуваат затоа што луѓето не знаат што всушност значи војна“, вели овој млад водич. „Еден Американец ми рече по посетата дека мора да го забраниме целото нуклеарно оружје. Тоа ме направи среќен. Бидејќи ако оди и му каже на некој друг што открил тука – а потоа на некој друг – така можеме да создадеме траен мир.“
„Не можеме да ја промениме историјата. Но, можеме да го искористиме искуството со атомската бомба за да ја промениме нашата иднина“, додава дванаесетгодишникот.
Никогаш повеќе!
Три дена по Хирошима, на 9 август 1945 година, плутониумската бомба „Дебелиот човек“ беше фрлена врз Нагасаки. До 80.000 луѓе загинаа – или во самата експлозија, или од последици како што се леукемија и други болести предизвикани од зрачење.
„Се приближуваме кон времето кога хибакуша повеќе нема да биде меѓу нас“, вели Такуџи Иноуе, директор на Музејот на атомска бомба во Нагасаки. „Како град погоден од атомска бомба, длабоко сме загрижени за растечкиот ризик од употреба на нуклеарно оружје. Ова се должи на војните во Украина и на Блискиот Исток, како и на вознемирувачките настани на други места во светот.“
Музејот започна нова меѓународна кампања за „покажување на реалноста“ на нуклеарниот напад. Според верувањето на иницијаторот, свеста за тоа што значи атомска експлозија и какви последици има за генерации луѓе и за цел град мора да им биде целосно јасна на сите во светот.
Акции против заборавање
Директорот Иноуе сака што е можно повеќе луѓе да се вклучат во пренесувањето на приказните од 1945 година. Тој сака да собере повеќе историски предмети и документи поврзани со нападите со цел преку нив да ја пренесе важноста на мирот. „Хирошима ќе влезе во историјата како првиот град каде што експлодираше атомска бомба за време на војната“, вели Иноуе. „Дали Нагасаки ќе остане втор – и последен – град зависи од иднината. И тоа е во наши раце.“
И оваа среда (6 август) во 8:15 часот наутро – во моментот кога атомската бомба експлодираше пред точно 80 години – животот во Хирошима ќе застане. На цивилните жртви ќе им се оддаде почит во Паркот на мирот. Како дел од комеморацијата, ќе се одржи „детското ветување за мир“. Оваа година говорот ќе го одржи младиот водич Шун Сасаки. „Се надевам дека многу луѓе ќе дојдат во Хирошима. Заедно ќе размислиме како да обезбедиме мир“, вели овој студент.