Пред цели 15 години, развиените земји се согласија да даваат 100 милијарди долари годишно на посиромашните земји за да им помогнат да се подготват за климатските промени до 2020 година.
Од 2009 година, кога беше поставена таа прва цел, глобалните температури се зголемија и емисиите на стакленички гасови се зголемија – за што беа потребни трилиони долари инвестиции за да се решат некои од еколошките прашања.
На климатскиот самит на Обединетите нации КОП29 оваа година во Баку, Азербејџан, земјите ќе се обврзат на нова цел – но прво мора да се договорат колку пари да дадат и како ќе се потрошат парите.
За што се потребни парите?
Парите за климатски активности генерално се поделени во три групи: Загуби и штети, ублажување и адаптација.
Загуби и штети
Пред две години, на КОП27, светските лидери за прв пат се договорија да формираат фонд за загуби и штети.
Овие пари им помагаат на земјите во развој да се опорават од ефектите на климатските промени што веќе ги трпат.
На пример, само во последните 12 месеци, светот во развој доживеа сериозни кризи поврзани со климатските промени – од поплави во Мјанмар до актуелната суша во Источна Африка.
Беа потребни децении за да се формира овој фонд бидејќи развиените земји беа претпазливи на идејата, која некои ја гледаа како компензација и прифаќање на одговорноста за климатските промени.
Ублажување
Ова се пари за да им се помогне на земјите во развој да се оддалечат од фосилните горива и другите загадувачки активности.
Овде се дадени најмногу пари досега, бидејќи често може да биде и профитабилно.
Многу земји сè уште имаат електрани на јаглен и им треба поддршка за да се префрлат на чиста енергија, како што се соларните фарми.
Адаптација
Ова се пари за да им се помогне на земјите во развој да се подготват за најлошите ефекти од климатските промени.
Се разликува од загуба и штета бидејќи тие се ориентирани кон иднината.
Во зависност од тоа каде во светот се наоѓа земјата, нивните потреби се различни, но тие можат да бидат:
Градење посилна заштита од поплави
Преселување на ранливото население
Изградба на куќи отпорни на бури
Садење култури поотпорни на сушни периоди
Што е дадено досега
Целта што ја поставија развиените земји во 2009 година да издвојат 100 милијарди долари беше постигната само три години подоцна.
Најголемиот дел, 82 отсто од овие пари, доаѓаат од јавните фондови, а остатокот од приватниот сектор пренесува Данас.
Една студија од 2018 година проценува дека земјите во развој ќе претрпат штети од 290 до 580 милијарди американски долари до 2030 година.
Тешко е да се предвиди точната сума, но јасно е дека сегашната бројка е премала за да се реши ова прашање.
За што би можеле да се договорат во Азербејџан?
Преговорите меѓу владите се водат со месеци. Главното прашање е колку пари треба да се одвојат
Многу студии се обидоа да понудат прецизна бројка – Кинеската асоцијација на земји во развој Г77+ претходно изјави дека треба да издвои најмалку 1,3 трилиони долари до 2030 година.
Комитетот за финансии на Обединетите нации се обиде да ги спои сите овие проценки и дојде до сума од 6,9 трилиони долари.
Малку е веројатно дека таква бројка ќе биде договорена во Баку.
Развиените земји, како што е Велика Британија, неодамна најавија дека можеби нема да ги исполнат ни претходните ветувања поради тековните домашни економски проблеми.
Друга важна тема на разговор е како ќе се даваат парите – мнозинството (69 проценти) сепак се даваат во форма на заеми, а не во форма на директни грантови. Ова ја зголемува задолженоста на посиромашните земји.