Изборите за Европскиот парламент, каде што до 360 милиони луѓе во 27-те земји-членки на ЕУ ќе гласаат во текот на четири дена почнуваат денес, а Холандија е првата земја што ќе гласа.
Излегувајќи од пандемијата „Ковид-19“ со забавен економски раст, шокирана од последиците од војната во Украина, борејќи се со зголемената имиграција и обидувајќи се да се соочи со опасностите од климатските промени, Европската унија влегува на овие избори полна со неизвесност за насоката ќе земе.
Тоа се и првите избори откако Велика Британија стана единствената земја која формално ја напушти Европската унија во 2020 година.
Ако предизборните предвидувања се точни, екстремно десничарските партии овојпат ќе се справат подобро од кога било досега, потенцијално ќе влијаат на сите политики на ЕУ, од миграцијата и климата до изборот на следниот претседател на Европската комисија.
Анкетата во Холандија нарачана од Euronews покажува дека екстремно десничарската Партија за слобода (ПВВ) на Герт Вилдерс би можела да освои 18 од 31 место во Европскиот парламент.
Доколку добрите перформанси на екстремно десничарската партија во Холандија се повторат и во други земји, тие заедно би можеле да освојат десетици нови места во парламентот, кој има моќ да го промени и блокира законодавството на ЕУ.
По Холандија, во петок гласа Ирска, а во сабота следуваат Летонија, Малта и Словачка. Чешка и Италија гласаат два дена: 7 и 8 јуни, соодветно од 8 и 9 јуни.
Во останатиот дел од ЕУ изборите ќе се одржат во недела на 9 јуни.
Откако ќе се пребројат гласовите и ќе се изберат политичарите за нивните места во Европскиот парламент, политичките партии ќе формираат различни паневропски групи.
Десничарската Европска народна партија (ЕПП) е најголемата таква група во изминатите 25 години, иако ниту една група никогаш немала парламентарно мнозинство.
Други актуелни блокови се централно-левичарските социјалисти и демократи (S&D); либерално-центристичка Обнови ја Европа (Обнови); еколошки зелени; крајната десница Идентитет и демократија (ИД), потоа помалку радикалната, но националистичка десница Европски конзервативци и реформисти (ЕЦР), и радикалната социјалистичка група, Левица. Има и неврзани партии и независни претставници.
Откако ќе бидат објавени резултатите и ќе почне да се формира новиот парламент, лидерите на ЕУ ќе се соберат на неформален самит за да го започнат процесот на избор на нов претседател на Европската комисија, најмоќната извршна позиција на ЕУ.
Актуелната претседателка на Комисијата, Урсула фон дер Лајен, бара втор мандат. За да го обезбеди претседателството, Фон дер Лајен мора да добие поддршка од квалификуваното мнозинство лидери на ЕУ, а потоа Европскиот парламент мора да ја одобри нејзината номинација со мнозинство гласови.
Во 2019 година, Фон дер Лајен беше одобрен со разлика од само девет гласови. Со очекуваниот раст на екстремно десничарските партии во парламентот, таа овојпат би можела да се соочи со уште потежок предизвик за да ја задржи својата работа.