Европското јавно обвинителство моментално истражува и набавка на вакцината против коронавирусот во ЕУ.
Судот на ЕУ во среда ќе одлучи дали Европската комисија имала право да ги сокрие од јавноста СМС-пораките разменети меѓу нејзината претседателка Урсула фон дер Лајен и извршниот директор на „Фајзер“, Алберт Бурла, пред договорот за набавка на вакцина против Ковид-19.
Тужбата ја поднесоа „Њујорк тајмс“ и неговата дописничка Матина Стевис-Гриднеф, во која се тврди дека е прекршено правилото за транспарентност откако комисијата одби да ги предаде текстуалните пораки по барање.
Во април 2021 година, новинарот откри дека фон дер Лајен и извршниот директор на Фајзер размениле СМС-пораки, и тоа во пресрет на склучувањето на договорот за набавка на вакцини. Следната година, го побараа сите текстуални пораки разменети меѓу Фон дер Лајен и Бурла помеѓу 1 јануари 2021 година и 11 мај 2022 година, согласно законското право на ЕУ за пристап до јавни документи.
Дали личниот контакт беше клучен за набавка на вакцината?
Како што објави „Њујорк тајмс“, личниот контакт меѓу фон дер Лајен и извршниот директор на „Фајзер“ беше клучен за постигнување договор за купување вакцини од ЕУ вреден повеќе милијарди евра во екот на пандемијата Ковид-19.
Во пролетта 2021 година, Комисијата склучи договор во име на 27-те земји-членки на ЕУ во вредност до 35 милијарди евра (38,9 милијарди американски долари) доколку биде целосно имплементиран за 1,8 милијарди дози од вакцината.
Кога го отфрли барањето на новинарот, Комисијата тврдеше дека „не поседува такви документи“.
Справувањето со договорите за вакцини против Ковид-19 од страна на Комисијата предизвика критики. Во 2022 година, Европскиот омбудсман, независно тело, остро го осуди одговорот на Комисијата на барањата за пристап до информации.
Бројни контроверзии
Во посебен случај, Општиот суд на ЕУ минатата година пресуди дека Комисијата не ѝ обезбедила на јавноста доволен пристап до договори за купување вакцини против Ковид-19.
Рочиштето на 15 ноември 2024 година доведе до размена на мислења меѓу двете страни во Луксембург. Бондин Клостра, адвокатка на „Њујорк тајмс“, ја обвини Комисијата за „кршење на принципите на добро управување и комуникација“ со тоа што ја превидува важноста на овие текстуални пораки.
Од друга страна, Паоло Станканели, адвокатот одговорен за одбраната на Комисијата, тврдеше дека разменетите текстуални пораки во никој случај не биле дел од преговорите за условите за набавка на вакцини. Тој го призна постоењето на пораките, но исто така тврдеше дека преговорите за договорот не се одвивале преку СМС-пораки.
Понатаму, службите на Комисијата, од кои во 2022 година беше побарано да ги пронајдат пораките, ја контактираа канцеларијата на фон дер Лајен, која рече дека „не можат“ да ги пронајдат.
Аферата предизвика контроверзии во институциите во Брисел, а во јануари 2022 година Комисијата преку портпарол посочи дека размислува за ажурирање на својата политика за пристап до документи, без да даде дополнителни детали.