Најжешката година забележана на планетата беше обележана со временски екстреми кои претходно беа сосема незамисливи: од топлотен бран среде зима во Србија до катастрофални поплави во Босна и Херцеговина до шест невидени тајфуни на Филипините, за помалку од еден месец.
Зад нас е најтоплата година во историјата на мерењата и првата во која планетата била за повеќе од 1,5 °C потопла отколку во прединдустриската ера. Но, климатските промени не се обележани само со затоплување, туку се придружени и со зголемување на зачестеноста и интензитетот на низа временски екстреми.
Рекордно затоплувањето 2024 година остави зад себе трага на уништување ширум светот: од уништени домови и мостови до уништени посеви и изгубени животи.
Како резултат на топлотни бранови, поплави, суши, поплави и други екстремни настани, речиси 830 илјади луѓе се раселени, над милион се повредени, а околу 1.700 загинале, покажуваат податоците на Светската метеоролошка организација (СМО).
СМО забележа вкупно 152 „невидени“ климатски екстреми. Тоа значи дека ниту една од претходно евидентираните катастрофи, во дадената клима, не била толку силна како минатата година. Дополнително, од вкупно 607 забележани настани, речиси 300 се дефинирани како „невообичаени“.
Во текот на 2024 година, Светската метеоролошка организација (СМО) забележа вкупно 152 „невидени“ климатски екстреми, дури половина од нив (75) во Европа
Половина од најлошите климатски катастрофи, или 75 од нив, ја погодија Европа. А една од таквите наведени временски екстреми е топлотниот бран што ја зафати Србија.
Топлотните бранови всушност беа најраспространетите временски екстреми на глобално ниво на листата на „WMO“ минатата година – 57 од нив беа без преседан, а 53 беа невообичаени. Најсилните се забележани во текот на 2024 година од Естонија и Словенија преку Индија до Тајланд и Јапонија, каде илјадници жители доживеале топлотен удар.
Во февруари 2024 година, температурите во Карнарвон, Западна Австралија, достигнаа и до 49,9 °C, што е многу опасно по здравјето, дури и за сосема здрава популација.
По топлотните бранови, по бројност меѓу климатските екстреми без преседан, следуваат обилни врнежи и поплави.
Меѓу споменатите 23 поплави е и една од нашиот регион, поточно од Босна и Херцеговина. За само осум часа ноќта меѓу 3 и 4 октомври во централните и јужните делови на земјата наврнаа 440 мм дожд, а поројните поплави однесоа 27 животи. Економските загуби се проценуваат на над 138 милиони евра.
Од друга страна, сушата во Полска доведе до пад на приносите од најмалку 20% кај набљудуваните земјоделски култури.
Суши, врнежи, поплави… Како климатските опасности меѓусебно се зајакнуваат, и што значи тоа за нашата иднина?
Глобалното затоплување, исто така, ги зголеми тропските бури минатата година: Филипините, на пример, се соочија со невидени шест тајфуни за помалку од еден месец. Ќе остане запаметен и ураганот Хелен, кој ја погоди Флорида на крајот на септември, како и супертајфунот Јаги во Виетнам.
Сепак, можно е многу екстремни настани да поминале неевидентирани.
Светот е веќе длабоко во климатската криза: сите десет најтопли години досега се случија во изминатата деценија. И покрај децениските предупредувања од научниците за климатските промени, штетните емисии продолжуваат да растат и моментално се на највисоко ниво во изминатите 800.000 години. Нивното понатамошно зголемување само ќе доведе до дополнително усложнување на проблемот.
„Лидерите мора да ги искористат предностите на евтините, чисти обновливи извори на енергија за нивните народи и економии“, рече генералниот секретар на Обединетите нации, Антонио Гутереш.