Шесте економии од Западен Балкан треба заеднички да инвестираат најмалку 37 милијарди долари во текот на следната деценија со цел соодветно да ги заштитат граѓаните и имотот од сè поштетните ефекти на климатските промени, е заклучокот од регионалниот извештај за климатски промени и развој (CCDR). ) на Светска банка.
Спроведувањето на соодветни мерки за одговор на климатските промени може во голема мера да биде од корист за Западен Балкан, регион составен од Албанија, Босна и Херцеговина, Косово, Северна Македонија, Србија и Црна Гора. Овие инвестиции би помогнале да се избегне загуба на човечки животи, имоти и продуктивност, но и да се стимулира економскиот раст.
Отсуството на акција не е опција за регионот, бидејќи веќе е силно погоден од климатските промени. На пример, во текот на изминатата деценија, поплавите директно зафатија два милиони луѓе, а нивните ефекти дополнително ќе се влошат со појавата на сè поекстремни врнежи, се наведува во извештајот на Светска банка.
Зголемена закана се и шумските пожари, од кои повеќе од 1.500 се регистрирани во 2021 година, што одговара на зголемување од 21 отсто во изминатата деценија. Сушите негативно влијаат на земјоделското производство, а топлотните бранови придонесуваат за загадување на воздухот и со тоа предизвикуваат илјадници предвремени смртни случаи годишно во Западен Балкан.
„Климатските промени се јасна закана за економскиот развој на Западен Балкан“, рече Шаокинг Ју, директор за Западен Балкан во Светска банка. „Трошоците за инвестирање во адаптација се значителни. Сепак, добрата вест е дека придобивките од овие инвестиции се уште поголеми. Ако се подготвиме за климатски ризици, можеме да спасиме животи, да ги зачуваме локалните заедници и да го стимулираме економскиот раст“, додаде таа.
Според проценките на Светска банка, инвестициите во адаптација на климатските промени носат значителен принос, особено во економиите со ниски и средни приходи, каде што за секој вложен долар се остваруваат поволности во вредност од околу четири долари.
Покрај тоа, земјите од Западен Балкан треба да ги намалат емисиите на стакленички гасови за да останат конкурентни, да ја подобрат енергетската безбедност и да привлечат странски инвестиции. А сепак, за постигнување климатска неутралност до 2050 година, во согласност со целите на Европската унија, ќе бидат потребни дополнителни инвестиции од 32 милијарди долари.
Можно е да се намалат емисиите на стакленички гасови на нула на ниво на целата економија до 2050 година доколку соларните, ветерните и хидроцентралите би можеле да произведат повеќе од 95 отсто од вкупната енергија, што би претставувало значително зголемување во споредба со сегашниот процент од еден третина од вкупната енергија произведена од овие извори.
Дополнително, потребно е и декарбонизација на градежниот сектор преку инвестиции во енергетска ефикасност. Понатаму, транспортниот сектор исто така мора да претрпи далекусежна трансформација преку намалување на побарувачката за возила, усвојување поодржливи начини на транспорт и префрлање на електрични возила.
Во извештајот се нагласува дека значителен дел од потребните средства може да дојде од приватниот сектор.
„Прилагодувањето на климатските промени е од клучно значење за земјите од Западен Балкан да го искористат максимумот од својот потенцијал и да поттикнат силен, одржлив развој“, рече Никола Марчије, регионален менаџер на Меѓународната финансиска корпорација (ИФЦ) за Западен Балкан.
„За тоа од клучно значење ќе биде учеството на приватниот сектор. Овој извештај покажува јасен и навремен пат за постигнување нула емисии, а во исто време се грижи за заштитата на локалните заедници и постигнување економски придобивки од оваа зелена транзиција“, објасни Маркије.