Се наближува втората годишнина од почетокот на пандемијата КОВИД-19, а вестите во последно време не се многу охрабрувачки. Појавата на нова варијанта на коронавирусот, наречена „омикрон“, ги загрижи инвеститорите и ги влоши прогнозите за раст на глобалната економија.
Но, дури и ако се најде заштита од новиот вид, во 2022 година ќе има други доволно сериозни економски ризици, пишува „The Economist“. Две од нив се поврзани со водечките светски економии – САД и Кина. Вашингтон ќе се соочи со тешки одлуки за идната монетарна политика, а Пекинг ќе се соочи со забавување на економскиот раст.
Соединетите Американски Држави и Кина генерираат 40% од светскиот бруто домашен производ, потсетува изданието. Економската состојба на двете земји влијае на многу други земји во светот, бидејќи тие се и мотори на глобалната трговија.
За пазарите во развој, силниот раст на американската економија е меч со две острици. Од една страна, зголемената куповна моќ на американските домаќинства позитивно влијае на увозот во САД и следствено на извозот од овие земји. Од друга страна, потенцијалното заострување на монетарната политика од страна на Федералните резерви може да го поддржи доларот и да привлече инвестиции од пазарите во развој.
Во услови на зголемување на каматните стапки, тековите на капитал кон земјите во развој имаат тенденција да се намалуваат.
Улогата на Кина исто така не е за потценување, бидејќи земјата е еден од главните потрошувачи и увозници на суровини. Кога економијата на азиската земја стагнира, извозниците на овие производи доживуваат сериозни проблеми.
2022 година нема да биде првата година во која светот ќе мора да „плови“ меѓу опасностите поврзани со состојбата на двете водечки економии. Во 2010 година, пазарите во развој беа под силен притисок како резултат на поскапувањето на доларот, што беше предизвикано од повлекувањето на финансиските стимулации од американската економија по финансиската криза. Просечниот годишен економски раст во овие земји (без Кина) се намали од 5,3% во 2011 година на 3,2% во 2015 година.
Прашањето е дали одлуката на ФЕД да ја намали програмата за купување обврзници и евентуалното зголемување на каматните стапки во 2022 година може да има потешки последици отколку во 2010 година. Бидејќи во 2010 година инфлацијата беше ниска, а растот на БДП беше релативно слаб, централните банкари не мораа да дејствуваат „цврсто“. Инфлацијата сега алармантно расте и „меките“ мерки можеби не се доволни.
Во Кина, ризикот од „тврдо приземјување“ на економијата е секако поголем од пред 10 години. Тогаш владата во Пекинг одговори на опасностите со забрзување на кредитирањето, но како „нус ефект“ формираше балон на пазарот на недвижности. Значително е зголемена и задолженоста на фирмите и домаќинствата.
Според Меѓународниот монетарен фонд, кинеската економија ќе порасне за 5,6% во 2022 година, што (со исклучок на пандемијата во 2020 година) би било нејзино најслабо остварување од 1990 година.
Во исто време, влијанието на Кина врз глобалната економија значително се зголеми од 2010 година, потсетува The Economist.
Во публикацијата се оценува и кои земји најмногу би настрадале од заострувањето на монетарната политика на САД по некои клучни макроекономски показатели. Најранливи се земјите со големи дефицити во тековната сметка, со силна задолженост кон странските кредитори, високи стапки на инфлација и недоволни девизни резерви.
Овие главни критериуми се вклучени во таканаречениот „индекс на ранливост“, кој ги става земјите како Аргентина и Турција во првите редови, кои страдаат од висока инфлација и опаѓање на куповната моќ. Меѓу најризичните на листата се и земјите со високо ниво на државен долг, како Грција и Бразил.
Во однос на влијанието на Кина, најранливи се земјите чиј извоз е главно во Кина. Некои од нив, како Сингапур и Јужна Кореја, се важни делови од синџирот на снабдување и производство на кинеската индустрија, но нема да бидат толку сериозно погодени, бидејќи голем дел од нивниот извоз е насочен кон западните земји и САД.
Извозниците на суровини како Австралија, Бразил и Чиле може да настрадаат посериозно. Досега, и покрај високата инфлација и зголемената задолженост, бразилската економија успеа да остане „над вода“ благодарение на високите цени на суровините и стабилниот извоз во Кина. Сепак, забавувањето на растот во азиската земја може брзо да има негативни последици.
На глобално ниво, ситуацијата може дополнително да се влоши доколку заострувањето на американската монетарна политика ги влоши економските проблеми на Кина. Засега, владетелите во Пекинг изгледаат смирени, бидејќи можат да сметаат на огромните девизни резерви на земјата.
Дополнително, во последните две години во Кина беа насочени голем број странски инвестиции, што ја подигна вредноста на јуанот. Но, ако насоката на овие текови се промени и инвеститорите почнат да ја напуштаат земјата, локалната валута и кинеските средства би можеле нагло да се депрецираат. Токму така финансиските пазари беа дестабилизирани во 2010 година, потсетува „The Economist“.
Во позадина на сето ова, доаѓањето на варијантата Омикрон додава уште еден извор на неизвесност. Во моментов, нејзините економски последици е тешко да се проценат со точност. Во позадина на распродажбите на почетокот на оваа недела, многу од валутите на земјите во развој поевтинија, а инвеститорите се свртеа кон американскиот долар и американските државни обврзници како традиционални „сигурни средства“.
Доколку ширењето на новата варијанта на коронавирусот се одрази на глобалната трговија, на начинот на кој тоа влијаеше со претходните варијанти, последиците за светската економија ќе бидат уште потешки.