Кариба е најголемото вештачко езеро во светот по волумен, создадено во средината на минатиот век со бранa на реката Замбези. Се протега на границата меѓу Замбија и Зимбабве.
При изградбата на истоимената огромна брана животот го загубија осумдесет работници, а потфатот во кој тие учествуваа требаше да донесе револуција во производството на електрична енергија за две соседни африкански земји. Кариба значеше: бескрајно снабдување со електрична енергија од обновливо потекло.
Сепак, глобалното затоплување ја менува сликата и земјите се под зголемен притисок да најдат алтернатива за хидроенергијата на која некогаш имаа големи надежи…
Природниот феномен „Ел Нињо“ донесе долгорочна суша на југот на Африка, која дополнително беше влошена од климатските промени, а поради која Замбија дури и прогласи вонредна состојба во март.
Сувите услови продолжуваат и по „заминувањето“ на Ел Нињо, а предизвиците што ги создадоа се многубројни: од загрозеното производство на храна (што некои африкански земји се обидуваат да го решат со убивање на диви животни) до загрозеното снабдување со вода, па дури и загрозено производство на електрична енергија.
Според официјалните податоци, зафатеноста на употребливиот капацитет на езерото Кариба во последните денови паднала под 6 отсто, додека во истиот период лани таа бројка била околу 20 отсто. Мерењата во септември 2024 година исто така беа драматично под оние од претходните години.
Последица на овие лоши биланси е оваа: само една од шесте турбини на замбиската страна на браната може да работи, намалувајќи го производството на помалку од 10% од нормалното. Како што велат мештаните за Еуроњуз, падот на нивото на езерото ги открил и старите, мртви стебла на дрвја кои биле потопени со години.
Кариба покрива над три четвртини од националното снабдување со електрична енергија на Замбија. Со оглед на нискиот водостој на езерото, Замбијците имаат струја само неколку часа дневно, во најдобар случај. Недостатоците во одредени области траат со денови, јавуваат медиумите.
Ѕидот на браната висок 120 метри во моментов е речиси целосно видлив. Исушената црвено-кафеава дамка блиску до врвот е показател за нивото на водата од подобри времиња, пред повеќе од една деценија.
Нивото на езерото природно се качува и опаѓа во зависност од годишното време, а по врнежите обично се зголемува за околу шест метри. Сепак, според властите, во последната, слаба сезона дождот на Карибите пораснал само за триесетина сантиметри.
Замбијците не губат во духот, надевајќи се дека овогодинешните врнежи – кои обично започнуваат во ноември – ќе бидат добри. Но, проценките велат дека ќе бидат потребни најмалку три години за да се опорави хидроелектраната.
Од друга страна, експертите предупредуваат дека нема гаранција за оние дождови кои би можеле да го спасат производството на електрична енергија и дека е опасно Замбија да се потпира на климатските промени, со оглед на тоа што и претходно имала проблеми со сушата, на секои четири до пет години. .
И на потоплиот дел од планетата, трендот е, за жал, таков што само се влошува.