Џихадистите и бунтовниците зазедоа огромни делови од северна Сирија и предизвика стравувања од целосно обновување на повеќе од една деценија војна. Сирискиот претседател Башар ал Асад го осуди обидот за „прецртување“ на картата на Блискиот Исток, додека судирите, први од таков размер од 2020 година, како и руските и сириските воздушни напади, веќе однесоа повеќе од 500 животи, според една невладина организација.
До саботата, повеќе од 48.500 луѓе беа раселени во Идлиб и северен Алепо, во северозападните делови на земјата, од кои повеќе од половина се деца, објави вчера Канцеларијата на Обединетите нации за координација на хуманитарни прашања (OCHA), нагласувајќи го брзото менување на ситуацијата. „Загрижувачки. Десетици илјади луѓе побегнаа“, коментираше шефот на OCHA, Том Флечер за мрежата „X“.
Од своја страна, генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш е „загрижен“ поради „неодамнешната ескалација на насилството“ и апелира за „итен прекин на конфликтот“, изјави за медиумите неговиот претставник Стефан Дузарик.
Што се случи во Алепо?
Вашингтон ги повика „сите земји“ да преземат иницијатива за да се овозможи „деескалација“, додека ЕУ исто така ги „осуди“ руските воздушни напади „на густо населените области“.
За прв пат од избувнувањето на војната во Сирија во пролетта 2011 година, сирискиот режим ја загуби контролата врз целото Алепо, вториот по големина урбан центар во земјата, пораз кој е исклучително болен за Дамаск. Руските и сириските воздушни сили одговорија со бомбардирање на областите контролирани од групите во провинцијата Идлиб и соседната провинција Алепо, при што загинаа 15 цивили, меѓу кои и деца, според Сириската опсерваторија за човекови права.
Снимката од француската агенција покажува вооружени џихадисти и бунтовници кои патролираат во градот Алепо, во близина на историската тврдина и меѓународниот аеродром во градот со околу два милиони жители. „Ништо не е сигурно, не знаеме што ќе се случи“, изјавил жителот за агенцијата телефонски, не сакајќи да го открие своето име. Тој, исто така, даде мрачна прогноза за ситуацијата, истакнувајќи дека полицискиот час „беше укинат во седум часот наутро“. Бунтовниците „никого не вознемируваа“, но на некои девојки им рекоа да се покријат, дода тој.
Џихадистите и бунтовниците зазедоа владини згради, затвори, меѓународен и воен аеродром, според Сириската опсерваторија за човекови права, невладина организација со седиште во Британија со широка мрежа на извори во земјата разурната од војна. На југ, бунтовниците вчера истрелаа ракети врз Хама, главниот град на истоимената провинција под контрола на владините сили, што резултираше со смрт на шест цивили, според истиот извор. Според сириското Министерство за одбрана, вчера се случиле „жестоки судири“ меѓу владините трупи, со воздушна поддршка, и „терористичките организации“ во северниот дел на Хама.
За време на телефонскиот разговор со неговиот ирански колега Масуд Пежешкијан, Асад нагласи дека „ескалацијата на тероризмот“ има за цел „да го подели“ регионот, да ги „распари нивните држави и да нацрта нова карта на регионот врз основа на интересите и целите на Америка и Западот“.
Рускиот претседател Владимир Путин и Пежешкијан ја изразија својата „бескрајна“ поддршка за Асад и повикаа на координација со Турција, која поддржува некои бунтовнички организации. Претседателот Асад, од друга страна, бара од своите сојузници поголема воена помош, особено по нападот кој од 27 ноември однесе најмалку 514 животи, меѓу кои 92 цивили.
Кој го зазеде Алепо?
Хаџат Тарир ал-Шам (ХТС), организација во која доминира поранешниот сириски огранок на Ал Каеда и сириските бунтовнички организации, од кои некои се поддржани од Анкара, започнаа напад од провинцијата Идлиб, последното упориште на опозицијата , и со молскавична брзина зазедоа десетици населени места во провинциите Алепо, Идлиб и Хама. Во саботата, тие го освоија најголемиот дел од градот Алепо, освен северните области на градот, каде што живеат претежно Курди.
Сирија беше поделена на различни сфери на влијание за време на војната, особено каде страните во конфликтот се поддржани од регионални или меѓународни сили. Благодарение главно на воената поддршка на Москва и Техеран, Дамаск започна контраофанзива во 2015 година што му овозможи постепено да ја врати контролата врз голем дел од земјата, а во 2016 година целосно да го контролира Алепо, економскиот центар на Сирија пред војната.
Сириската армија вчера извести дека воздушни напади, и руски и сириски, биле извршени врз „позиции на терористите, магацини и линии за снабдување“ во провинциите Алепо и Идлиб.
ХТСХ и организациите во сојуз со неа веќе ја контролираа речиси целата провинција Идлиб, како и делови од соседните провинции Алепо, Хама и Латакија. До овој напад, „нестабилен мир“ владееше во северозападна Сирија во последните неколку години, по примирјето постигнато со посредство на Москва и Анкара во март 2020 година.
Соединетите Држави, кои исто така имаат војници на теренот во североисточна Сирија, даваат поддршка – на големо жалење на Анкара – на Сириските демократски сили (SDF), чиј доминантен елемент се курдските Единици за заштита на народот (YPG). Алијансата, која беше клуч во операциите против џихадистичката група Исламска држава (ИД), контролира голем дел од северна Сирија.
Како започна Арапската пролет во 2011 година?
Првите улични протести во 2011 година брзо се претворија во насилна граѓанска војна во која загинаа половина милион луѓе, а милиони беа раселени. Демократската опозиција брзо беше предизвикана од исламистичките групи поддржани од Турција, Саудиска Арабија и Катар, додека Иран, Русија и либанскиот Хезболах му помогнаа на режимот на Асад.
Набрзо во конфликтот се приклучија САД, Франција и Израел. Анкара ја искористи можноста од слабоста на режимот на Асад да го проектира своето политичко влијание во регионот и директно да интервенира против курдските Единици за заштита на народот (YPG), бунтовничка група која служи како примарна компонента на Сириските демократски сили. Во 2013 година војната се претвори во кошмар за сириската армија.
Некогаш моќната армија на Асад го губи теренот поради напредувањето на т.н. Таканаречената ИД наметна строго и насилно толкување на религиозните верувања и освои големи делови од територијата, загрозувајќи го самото постоење на сириската држава. Русија и Иран, загрижени за можноста да го загубат својот клучен партнер во таква стратешка област, директно се вклучија во конфликтот за да ја спасат владата на Асад и нивните воени пунктови.
Русија има две важни воени бази во источниот Медитеран на сирискиот брег – поморското пристаниште Тартус и воениот аеродром Кеимим. На Иран му е потребна сириска територија за да ја одржи својата врска и слободниот проток на оружје и друга нелегална стока за Хезболах во Либан. До 2015 година, комбинираните акции на руските воздухопловни сили и приватните воени компании, како што е Вагнер, со специјалните сили на Иранската револуционерна гарда и Хезболах, повторно зазедоа голем дел од територијата на сметка на исламистичките и милициите на ИД.
Алепо, кој беше под контрола на Џабхат Ал Нусра и Слободната сириска армија, беше повторно заземен од режимот во Дамаск во 2016 година по четири години битки и опсади, со помош на руско оружје и сојузници. Според воените аналитичари, Русите ја користеле истата оперативна тактика за да го заземат Мариупол за време на целосната инвазија на Украина во 2022 година.
САД влегоа во сириската војна во 2014 година со цел да ја уништат ИД и да ги заштитат Курдите и демократските сили. Оваа армија, предводена од ЈПГ, одигра клучна улога во борбата против џихадистите и обезбедувањето на териториите што ги зазедоа. Во меѓувреме, Турција продолжи да ги манифестира своите воени амбиции во регионот, фокусирајќи се на борбата против курдските единици кои ги смета за терористички.
Со оглед на сложената мрежа на интереси и конфликти во Сирија, иднината на земјата останува неизвесна. Различни воени и политички фракции продолжуваат да се борат за контрола, додека воените сили се обидуваат да ги постигнат своите цели. Хуманитарната криза се влошува, а милиони луѓе остануваат погодени од војна и несигурност.
Syrian armed factions capture Aleppo Airport pic.twitter.com/m1mPxgKMLw
— Roya News English (@RoyaNewsEnglish) December 3, 2024