Ескалира ситуацијата во Црна Гора. Земјата се најде во уставна криза, што ги прави поделбите во Црнагорското општество надвор од контрола. Сите се на своите барикади, про-европските сили што ја одржуваат посебноста на Црна Гора и нацијата и проруските и просрпските антиевропски опции, кои сега, кога Александар Вучиќ, се најде во деликатна ситуација, поради протестите на учениците и студентите, се во офанзива, анализира Јутарњи.
Собранискиот одбор за Уставот, под водство на Претседателот на парламентот и четничкиот војвода Андрија Мандиќ, го дерогира и нелегално и неуставно, го превзеде Уставниот суд и неговите функции, што ја доведоа земјата во уште една сериозна политички- институционална криза со можни далекусежни последици, не само за самата земја, туку и за регионот. Практично Црна Гора живее во вондредна состојба, може да се каже во услови на пуч. Иднината на Црна Гора е на вага или ќе започне со понатамошна европска интеграција, или тие ќе се удават во „српскиот свет“ и ќе ја сменат геополитичката и геостратешката конфигурација на овој дел од Балканот.
Водата дојде до грлото, па беа забележани многу транзиции на политичката сцена. Имаше дефинитивно разединување на некогаш блиските соработници, скоро политички близнаци од движењето Европа сега (ПЕС), кои заземаат клучни позиции на политичката сцена, премиерот Милојко Спајиќ, кој дефинитивно се пресели во темната страна под влијание на Вучиќ и претседателот Јаков Милатовиќ кој одлучи да се бори за црногорскиот идентитет и европскиот пат.
Со него, се случи коперникански политички пресврт, потсетувајќи на оној од 90-тите години кога Мило Ѓукановиќ се отргна од Слободан Милошевиќ, реанимирајќи ја Црна Гора, кој беше на чекор да ја подреди својата држава и национална свест на српската. Сега Милатовиќ не сака да биде тркало во политиката на „српскиот свет“ од Александар Вучиќ, а Црна Гора е во слична позиција како тогаш.
Тешко е да се направи целосна паралела, но споредбата е наметната самостојно. Покрај тоа, треба да се почека, особено во врска со формирањето на новата власт во Подгорица, каде Милатовиќ и поранешниот премиер Дритан Абазовиќ се многу блиску до склучување договор за коалиција со процрногорските и проевропските опции. Од нивните четворица пратеници, зависи кој ќе биде на власт. Но просрпските опции многу внимаат да не дојде до таа коалиција, бидејќи нивната загуба на моќ во Подгорица би била силен удар и потврда дека Милатовиќ веќе не е дел од нивниот тим. Тоа ќе биде силен сигнал и дефинитивна потврда дека процрногорската опција добила нов лидер.
Затоа, се се врти околу Милатовиќ, како клуч за понатамошниот развојот на ситуацијата. Проевропските сили се најдоа на мегдан, по поразот на изборите и парламентарните и претседателските, и без изразито јака личност, и поради тоа сега се натпреваруваат за „политичката душа“ на Милатовиќ. Меѓутоа, просрпските сили извршуваат егзорцизам, што е потврдено од изјавата на премиерот Спајиќ, кој „оди да се сретне со претседателот Милатовиќ за да го извлече од прегратката на опозицијата и ДПС“.
Како и да е, Милатовиќ верува дека има уставната криза и дека Уставниот комитет го прекршува Уставот, што тој отворено го кажа на состанокот со поранешните судии на Уставниот суд, додека Милојко Спајиќ вели дека нема ништо страшно и дека Црна Гора не е во „Уставна криза“. Покрај тоа, тој најави дека ќе разговара со претседателот на државата и опозицијата „околу сите проблеми“ во врска со изборот на судиите на Уставниот суд.
– Уставниот суд не е блокиран, работи во целост, рече тој, и во исто време ја обвини опозицијата дека сака да предизвика политичка криза.
Милатовиќ, од своја страна, рече дека „последните настани во Црна Гора, за жал, укажуваат дека доминантниот карактер на сегашните власти е антиевропски и антицрногорски и се рефлектира во неуставна активност, славејќи ретроградна идеологија, економски популизам и колапс на добрососедски односи.
– Наместо да се фокусираме на реформите, европската интеграција, изградбата на владеењето на правото и општество на еднакви можности, неодговорни носители на најодговорните функции во земјата нè враќаат во минатото секој ден, рече Милатовиќ. Тој потсети, дека едно време тој ја поддржуваше сегашната влада, па дури и пред Спајиќ беше за влез на просрпските партии. Сега тоа му се враќа и се обидува да ги извади „врелите костени од оган“.
Милатовиќ целата својата политичка кариера ја градеше на тоа Црна Гора да биде во ЕУ, па затоа треба тоа сега да го потврди. Јасно е дека на Вучиќ и неговите просрпски челии во Црна Гора им се брза, затоа што со влегување во ЕУ, особено пред Србија, плановите за Црна Гора како втора српска држава, или како „српска Белорусија“ би паднале во вода. Но, тој негов политички пресврт наидува на отпор во просрпските кругови кои му се закануваат со литии и предвремени претседателски избори.
И водачот на Ура-е Филип Аџиќ, чија партија беше дел од владата создадена од сега починатиот Митрополит на СПЦ Амфилохије (и Спајиќ и Милатовиќ беа дела од неа), и кога Црна Гора практично го запре патувањето во Брисел, сега тој вели дека „уставниот пуч нема да помине“.
– Ова веќе не е прашање на партии, туку интерес за Црна Гора. И кога станува збор за интересот на Црна Гора, сите ние мора да бидеме на иста страна. Ние мора да се соочиме и да ја браниме Црна Гора, вели Аџиќ, кој го прозва премиерот Спајиќ, велејќи дека „секој што го крши уставот“, работи против интересите на Црна Гора“.
– Мислам дека конечно е време да се започне со градење на најширокиот граѓански фронт за одбрана на Уставот и нашиот европски пат. Постојат многу елементи кои укажуваат дека овие околности се стекнати, вели шефот на СДП, Иван Вујовиќ за „М Антена“. Тој, исто така, верува дека „просрпските пиуни во Црна Гора не би биле тоа што се да немаат поддршка од Александар Вучиќ, во спротивно Андрија Мандиќ „би била помал од зрно афион“.
Во секој случај, Црна Гора во 2025 година влегува во никогаш поголема неизвесност, но тоа може да доведе и расплет на нестабилната состојба која трае веќе пет години.