Климатската служба на Европската унија (C3S) во својот последен извештај Global Climate Highlights потврди дека 2024 година била најтоплата година досега, со пораст од 1,6 степени Целзиусови над прединдустриските нивоа, што се дефинира како период помеѓу 1850 и 1900 година . Пред тоа, 2023 година беше најтоплата година досега.
На меѓународната климатска конференција во Париз во 2015 година, 196 светски лидери се согласија да го ограничат глобалното затоплување на максимум два Целзиусови степени, со цел да се направат дополнителни напори за одржување на температурите под 1,5 степени.
Саманта Бурџис, заменик-директор на сервисот C3S, за ДВ изјави дека светот сега е „на работ да ја премине границата од 1,5 степени“.
Таа додаде дека иако просекот во последните две години веќе го надминал прагот, тоа не значи дека е прекршен Парискиот договор, бидејќи договорот се заснова на просек пресметан со децении, а не на поединечни години. Но, додава тaa, тоа „го покажува патот по кој чекориме“. Предупреди на последиците. „Знаеме од нашето разбирање за климатскиот систем дека колку е потопла атмосферата, толку е поголема веројатноста да ги имаме овие опасни екстремни временски настани, а тоа е она што најмногу влијае на луѓето и екосистемите“, рече таа.
Влијанието на порастот на температурите на времето
Досега глобалните просечни температури, измерени со децении, достигнаа 1,3 степени, пораст што веќе предизвика катастрофални последици.
Во 2024 година, пожарите опустошија делови од мочуриштата Пантанал во Бразил и зафатија неколку земји во регионот, додека делови од Судан, Обединетите Арапски Емирати и Шпанија беа погодени од големи поплави. Топлотни бранови ги погодија Европа и Западна Африка, а тропски бури погодија делови од САД и Филипините.
Научниците од организацијата World Weather Attribution, која ги проучува врските помеѓу екстремните временски услови и климатските промени, откриле дека 26 настани што ги анализирале минатата година биле влошени или поверојатни поради зголемувањето на температурите.
Согорувањето на фосилните горива за активности како што се греењето, покрај индустријата и транспортот, е главниот двигател на глобалното затоплување, но природните феномени како Ел Нињо исто така придонесоа за порастот на температурите во последните две години, велат научниците од C3S.
Затоплување на океаните и температури во 2025 година
Ел Нињо, кој обично се случува на секои две до седум години, е поврзан со затоплување на централниот и источниот тропски Тихи Океан, што доведува до просечни температури на површината на морето кои се за 0,51 степени Целзиусови повисоки од просекот од 1991 до 2020 година.
Температурите на површината на морето се особено загрижувачки за научниците бидејќи океаните складираат околу 90 проценти од топлината поврзана со глобалното затоплување.
„Океаните делуваа како еден вид тампон во последниот половина век или 70 години. „Сега го надминуваме тој тампон капацитет и тоа го чувствуваме преку екстремни настани на копно“, вели Бренда Еквурзел, директорка за научна извонредност во Унијата на загрижени научници, која не била вклучена во собирањето податоци на C3S.
Иако фазата Ел Нињо заврши во 2024 година, Бурџис вели дека океанот задржува повеќе топлина отколку во претходните циклуси, што може да влијае на нивото на топлина во наредната година. „Додека не видиме дека топлината ефективно се складира во длабоките океани, веројатно ќе продолжиме да гледаме многу високи температури, но можеби не и рекордни“, рече таа.
Ограничување на глобалните температури
И покрај зголемената загриженост за зголемувањето на глобалните температури, нивото на емисиите на стакленички гасови во атмосферата продолжува да расте. Службата C3S објави дека стапката на зголемување на јаглеродниот диоксид е повисока од онаа забележана во последните години. Овој гас, кој останува во атмосферата од 300 до 1.000 години, е најтесно поврзан со порастот на температурите.
Џон Ноел, висок активист за климата во Гринпис САД, ја обвини „мрачната пресвртница“ на она што тој ја нарекува најтоплата година досега во „намерна опструкција“ од страна на одговорните во индустријата за фосилни горива и нивните политички сојузници.
„Мораме да ја уништиме опасната корпоративна илузија дека проширувањето на употребата на фосилни горива може да продолжи без последици. Наместо тоа, ние мора да ја искористиме оваа единствена можност да ја изградиме инфраструктурата со нула јаглерод потребна за да обезбедиме сигурна иднина за сите“, рече тој.
Во меѓувреме, Бурџис за ДВ вели дека без итни мерки веројатно нема да биде возможно долгорочните просечни температури да се задржат под границата од 1,5 степени. Но, додаде таа, светот не треба да се откаже од овие цели, бидејќи секој дел од степен прави разлика.
„[Климатските промени] не се проблем на иднината со кој треба да се соочи иднината, тоа е проблем за кој треба да разговараме сега и треба да обезбедиме оние за кои гласаме да преземат акција за прашањата што ни се важни со цел да се ублажат идните климатски промени и да се прилагодивме на постоечката клима“, рече Саманта Бурџис.