Според новите податоци објавени во понеделникот од Службата за климатски промени „Коперник“ (C3S), март 2025 година не само што беше најтопол досега во Европа, туку и втор најтопол март на глобално ниво, веднаш зад март 2024 година. Во просек, глобалните температури во март беа 1,6 °C над прединдустриските нивоа, продолжувајќи го загрижувачкиот тренд на редовно надминување 5 °C.
Од последните 21 месец, дури 20 од нив ја надминале оваа симболична граница, за која научниците предупредуваат дека значително го зголемува ризикот од екстремни временски настани и неповратни климатски промени. 2024 година веќе е забележана како најтоплата досега на глобално ниво, а сè укажува дека 2025 година би можела да го следи тој тренд.
Треба итно да се намалат штетните емисии
Главната причина за климатските промени се емисиите на стакленички гасови од согорувањето на фосилните горива, наведува C3S, потврдувајќи го консензусот на глобалната научна заедница. Без значително и итно намалување на овие емисии, се очекува температурите да продолжат да растат.
Саманта Бурџис, заменик-директор на Европскиот центар за прогнози на времето со среден опсег, кој управува со C3S, истакна за „Индепендент“ дека временските екстреми се забележани и низ Европа. „Многу делови од континентот го доживеаја својот најсушен март досега, додека други го доживеаја највлажниот во последните 47 години“, рече таа.
Сè почести контрасти
Ваквите контрасти, како што се симултаните поплави во еден регион и сушите во други, се сè почести во светот кој брзо се загрева. Климатските промени истовремено предизвикуваат и долготрајни суши и екстремни врнежи. Имено, потоплиот воздух побрзо ја суши почвата, но и задржува повеќе влага, што предизвикува посилни и поразорни бури кога ќе се појават.
Климатските активисти ги повикуваат владите веднаш да престанат да одобруваат нови проекти за фосилни горива и да ги натераат најзагадувачките корпорации да платат за штетата што ја предизвикуваат.
Европа се соочува со уште поинтензивни топлотни бранови
Ребека Њусом, политички советник на кампањата на Greenpeace International – Stop Drilling, Start Paying, предупреди дека Европа ризикува да се соочи со „уште поинтензивни топлотни бранови и шумски пожари во остатокот од годината“ и додаде дека „екстремните временски осцилации во европскиот регион претставуваат сериозна закана за системите за храна и економијата во целина“.
„Граѓаните на Европа не смеат сами да ги сносат трошоците за хаосот предизвикан од големите енергетски компании“, рече таа. „Во последниве месеци, видовме дека нафтените и гасните компании не само што ги зајакнуваат плановите за дополнителни емисии на стакленички гасови, туку и се повлекуваат дури и од нивните минимални климатски обврски“, истакна Њусом. „Европските влади треба да престанат да бараат нови наоѓалишта на нафта и гас и да ги забранат сите нови проекти за фосилни горива“.
Таа, исто така, повика на нови даноци за големите нафтени компании, како што се Шел, Тотал Енерџис, Еквинор и ЕНИ, за да им помогнат на заедниците погодени од климатските катастрофи и да финансираат одржливи климатски решенија.
Арктичкиот морски мраз на најниско ниво во последните 47 години
Арктикот во март го забележа најнискиот обем на морски мраз во последните 47 години сателитски мерења, продолжувајќи ја серијата рекордно ниски падови во претходните месеци. Овој тренд потврдува дека поларните региони се загреваат значително побрзо од глобалниот просек.
Овие алармантни бројки доаѓаат во време кога се интензивираат политичките дебати во ЕУ за брзината и опсегот на намалување на емисиите во наредните децении. Европската комисија моментално подготвува нова климатска цел за 2040 година, а експертите препорачуваат намалување на нето емисиите за 90 до 95 отсто во споредба со нивоата од 1990 година.
Сепак, некои европратеници, како што е Питер Лиз, висок политичар од десниот центар, тврдат дека целта од 90 проценти е „премногу амбициозна“ и може да ја загрози европската индустрија. „Навистина веруваме дека спроведувањето на целта од 90 проценти без никаква флексибилност може да доведе до деиндустријализација“, рече Лиз во интервјуто.
Оштетена еколошка и економска стабилност на планетата
Новите наоди доаѓаат само неколку дена откако Светската метеоролошка организација потврди дека во текот на 2024 година, глобалните температури биле повеќе од 1,5 °C над прединдустриските нивоа, со несакани ефекти како топлотни бранови, поплави и забрзано топење на глечерите. Тоа се закани кои можат да ја поткопаат еколошката и економската стабилност на планетата на долг рок.
Научниците и климатските експерти предупредуваат дека светот не е на пат да ги исполни целите од Парискиот договор, чија цел е да се задржи глобалното затоплување под 2°C, а идеално под 1,5°C. Без итни и длабоки намалувања на емисиите, прогнозите покажуваат дека глобалните температури би можеле да се зголемат за 2,5 до 2,9 °C до крајот на векот.