Кинескиот претседател Си Џинпинг и рускиот лидер Владимир Путин демонстрираа видлива блискост на воената парада по повод Денот на победата на Црвениот плоштад, при што Си седна веднаш до Путин, на почесно место. Двајцата лидери се поздравија со срдачна прегратка, а нивните армии маршираа заедно – силна симболика која има за цел да ја прикаже врската меѓу Кина и Русија како „нескршлива“, како што ја нарече Си.
Ова беше единаесетта посета на Си на Русија откако стана претседател во 2013 година. Двајцата лидери досега се сретнале повеќе од 40 пати, а Путин најави дека ќе ја возврати посетата наесен. „Треба да бидеме пријатели од челикот“, порача Си, нагласувајќи ја важноста на соработката.
Но, зад оваа слика на пријателство се крие комплексна и сè понеизбалансирана врска. Според аналитичарот Матие Булег од Центарот за европска политика, иако има многу јавни изрази на соработка, односот е далеку од рамноправен. „Има многу симболика и шоу, но треба да се погледне под површината“, вели тој.
Политички баланс и економска реалност
Кина сè повеќе игра деликатна игра: од една страна го одржува сојузот со Русија, а од друга се обидува да ги зајакне односите со Европа, особено во услови на економски тензии со САД. По враќањето на Доналд Трамп во Белата куќа, Пекинг настојува да се претстави како стабилен и предвидлив партнер, за разлика од Вашингтон, кој во очите на кинеското раководство делува хаотично и непредвидливо.
Таа стратегија почнува да дава резултати. Оваа недела, претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен и претседателот на Европскиот совет Антонио Коста разменија честитки со кинеските власти по повод 50-годишнината од дипломатските односи меѓу ЕУ и Кина – знак за затоплување на односите.
Сепак, блискоста со Москва сè уште претставува товар. Кина не ја осуди руската инвазија на Украина, но постојано повикува на мир и крај на „кризата“. Колку повеќе Си го поддржува Путин, толку поголем е ризикот да ги оддалечи европските партнери – токму во моментот кога се обидува да ги придобие.
Стратегиска порака до САД
Освен сигналите кон Европа, Си испраќа и недвосмислена порака до САД и лично до претседателот Трамп. Трамп претходно тврдеше дека може да ја заврши војната во Украина поради својата блискост со Путин, а некои аналитичари шпекулираа дека Вашингтон се обидува да внесе раздор меѓу Москва и Пекинг.
Си, сепак, во напис за руски медиуми порача: „Заедно мора да ги спречиме сите обиди за поткопување на нашето пријателство и меѓусебна доверба.“ И тој и Путин ја критикуваа идејата за американски систем за ракетна одбрана, нарекувајќи ја дестабилизирачка и закана за милитаризација на вселената.
Скриени тензии
И покрај јавната демонстрација на единство, реалноста зад сцената е поинаква. Русија, ослабена од војната во Украина и западните санкции, сè повеќе зависи од Кина – и економски и дипломатски. „На Русија денес ѝ е потребна Кина многу повеќе отколку што на Кина ѝ е потребна Русија“, вели Булег.
Затоа Путин продолжува да се потпира на Си, но балансот на моќ е очигледен. Додека маршираат заедно и се прегрнуваат пред камерите, под површината се отвораат пукнатини што може да станат поизразени во годините што доаѓаат.