Во време кога се повеќе е невозможно да се игнорираат последиците од климатските промени, во медиумите често се поставува важно прашање: Која е цената за избегнување на климатската криза?
Како што температурите се зголемуваат и влијанијата на променливата средина стануваат неспорно јасни, одговорот, кој постојано се повторува во последните 15 години, е неверојатно скромен во големата шема на нештата, пишува „Форбс“.
Со изненадувачки зголемувања на температурите на површината на морето и несоодветно топлите зимски денови, февруари 2024 година повторно беше најтоплиот февруари досега и го следеше патот за соборување на невиден број на рекорди на топлина откако глобалното затоплување, предизвикано од човекот, се судри со феноменот Ел Нињо. Климатските промени повеќе не можат да се негираат.
Фактите се пред нас, што ја илустрираат економската изводливост и итната неопходност од климатска акција, сега. Цената е висока, но на долг рок ќе биде многу поевтино отколку да не се прави ништо и да се справи со последиците.
Рани проценки на трошоците за климатски промени
Револуционерниот Stern Review, нарачан пред 18 години од тогашниот канцелар на Обединетото Кралство Гордон Браун, даде рана проценка, сугерирајќи дека стабилизирањето на стакленички гасови би чинело 1% од глобалниот БДП доколку се преземат мерки навремено.
Оваа бројка подоцна беше ревидирана на 2% за да се пресметаат потешките штети што се очекуваат од климатските промени.
И покрај критиките за преголем оптимизам, Stern Review нагласи една клучна точка: цената на неактивноста далеку ги надминува трошоците за ублажување, со потенцијални загуби кои се движат од 5-20% од годишниот БДП.
По нивните предвидувања, различни извештаи, вклучително и оние од Европската комисија и Меѓународната агенција за енергија (ИЕА), ги повторија сличните наоди, иако со мали варијации.
Долгорочната стратегија на Европската комисија „Чиста планета за сите“ постави цена од 2,8 отсто од БДП, додека ИЕА предвиде потреба од инвестиции од 3 отсто од БДП до 2050 година за ефикасна борба против климатските промени.
Во поново време, амбициозните цели на Комисијата на ЕУ за 2040 година, поттикнати од размислувањата за COP28 и моделирањето на ИЕА, ја истакнаа неопходноста развиените економии да се декарбонизираат со забрзано темпо. Предложената цел за 90% намалување на емисиите до 2040 година, како надополнување на постоечките цели, ја нагласува изводливоста на амбициозни климатски активности.
Дополнително, една неодамнешна публикација на Римскиот клуб, „Земја за сите“, ги проценува неопходните напори за усогласување со климатските планетарни граници, проценувајќи ја цената на околу 2% од БДП.
Овој заклучок се потпира на повеќе извори, вклучително и извештајот на ИЕА „Нето нула до 2050 година“, текстови на Јувал Ноа Харари во списанието „Тајм“ и студиите за енергетска транзиција на ДНВ, кои се приближуваат кон консензусот дека 1-3% од БДП би можеле да нè задржат во целите на Парискиот договор.
И покрај јасниот консензус во бројните студии за достапноста на таквите инвестиции – што е еднакво на приближно 2 трилиони долари или четвртина од глобалниот профит – останува прашањето: зошто постои двоумење во преземањето решителна акција?
Идејата дека одвојувањето 2% од БДП е значителен трошок не го разгледува поширокиот контекст на достапност.
Во големата слика на нештата, финансиската посветеност не е само податлива, туку и суштинска за обезбедување одржлива иднина. Тогаш, што навистина значи „достапно“ во услови на потенцијална климатска катастрофа?
Каде е итноста?
Острата реалност на адаптацијата на климатските промени е очигледна во градовите во Јужна Европа. На пример, во регионот Каталонија во Шпанија, воведени се построги ограничувања на водата поради големите суши и стравот од губење дожд пред летната сезона. Барселона можеби ќе треба да увезува вода, додека земјоделскиот сектор во Јужна Шпанија е загрозен. Во Фиренца, високите температури во текот на летото сега ја направија климатизацијата неопходна потреба во градот.
Оваа адаптација, сепак, има значителен финансиски трошок, особено во однос на капиталните и оперативните трошоци, што ја нагласува поделбата каде што помалку богатите се борат да си дозволат таков луксуз.
И покрај очигледната достапност на напорите за ублажување на климата, колективната инерција опстојува. Неподготвеноста на глобалната заедница да ги инвестира потребните ресурси во борбата против климатските промени е збунувачка, особено ако се спореди со брзата мобилизација на средства како одговор на други кризи, како што се пандемии или финансиски падови.
Идејата, како што ја изрази биологот Даг Олав Хесен, дека најголемата закана за борбата против глобалното затоплување е претпоставката дека „некој друг ќе го поправи“, го нагласува предизвикот.
Некои штети тешко ги вреднуваме во финансиска смисла. На пример, загубата на островите поради порастот на нивото на морето и поекстремните временски услови. Најавените потопувања на островите со мала висина во Пацификот и други места кои би можеле да станат непогодни за живеење. До 2064 година, сите жители на островот Тувалу, пример, би можеле да бидат преселени во Австралија. Таков настан не може финансиски да се квантифицира и поставува вистинско етичко прашање.
Исто така, може да се тврди дека договорот е погрешен бидејќи неговиот линеарен пристап кон глобалното затоплување (2,5% од населението секоја година треба да им се понуди преселување) е сомнителен.
Економските и социјалните аргументи се јасни
Економските и социјалните императиви за справување со климатските промени се јасни. Финансиските кризи од 1988 и 2007 година видоа огромни суми наменети за ревитализација на економскиот систем, но сепак инвестициите во решавањето на најгорливиот глобален проблем на нашето време, природата и климатската криза, остануваат недоволни.
Може да се дадат слични аргументи како за пандемијата Ковид. Проценката на Светскиот економски форум (СЕФ) ја става глобалната цена на пандемијата помеѓу 8 и 16 трилиони долари. Глобалниот БДП е приближно 100 трилиони долари. Избегнувањето на кризата преку мерки за подготвеност би чинело 500 пати помалку.
Овој диспаритет во одговорот е алармантен, особено кога се земаат предвид опипливите знаци на еколошка неволја, како што е забележителниот пад на популацијата на инсекти.
Интервенцијата на владата е задолжителна, бидејќи пазарот сам не може да ја поправи оваа криза. Мора да се воспостави рамка за одржливо пазарно работење, охрабрувајќи го колективното движење кон почиста, поздрава планета.
Цената на спасувањето на нашиот свет е изненадувачки прифатлива, а вистинскиот трошок лежи во континуираната неактивност. Сега е време за решителна акција, додаваат од „Форбс“.