Кога гледаме кон далечни галаксии преку телескоп, гледаме слики стари илјадници или дури милиони години. Причината е едноставна: светлината од тие објекти патувала неверојатно долго за да стигне до нас. Но едно прашање природно се наметнува – дали светлината „се троши“, односно губи енергија додека патува низ бескрајниот универзум?
Одговорот е дека светлината, во најголем дел од времето, не ја губи својата енергија.
Светлината е форма на електромагнетно зрачење, составена од електрични и магнетни бранови кои патуваат заедно низ вселената. Таа се движи со најголема можна брзина – околу 300.000 километри во секунда. Фотоните, честичките од кои е составена светлината, немаат маса, што им овозможува да патуваат низ речиси празниот простор на универзумот без да се забават или потрошат.
На пример, светлината од Сонцето ни пристигнува за само осум минути, иако растојанието е околу 150 милиони километри. Но светлината од најблиската ѕвезда до Сонцето, Алфа Кентаур, патува дури четири години до Земјата. Тоа значи дека кога ја гледаме, ја гледаме како изгледала пред четири години. А кога гледаме галаксии оддалечени милиони светлосни години, сведочиме на слики од времиња кога на Земјата сè уште шетале диносауруси.
Иако светлината може да изгуби малку енергија ако се судри со честички прашина или гас, ваквите случаи се ретки – универзумот е претежно празен. Затоа, фотоните најчесто патуваат непречено и ја задржуваат својата енергија.
Но има уште една фасцинантна димензија на оваа приказна – како изгледа патувањето на светлината од нејзина перспектива?
За фотон, кој се движи со брзината на светлината, времето воопшто не тече. Според теоријата на релативноста, за објекти кои се движат со светлосна брзина, времето „застанува“, а просторот во насоката на движење се скратува. Тоа значи дека моментот кога фотонот се емитува и моментот кога се апсорбира се случуваат истовремено – патувањето од далечна ѕвезда до Земјата за него е моментално. Не чувствува замор, не губи енергија и не доживува време.
Додека ние на Земјата гледаме во небото и се восхитуваме на светлина стара милиони години, за самиот фотон тоа патување е „една секунда“. Овој необичен, но реален физички феномен е уште еден потсетник на тоа колку е неверојатен универзумот. Светлината не само што патува низ просторот, туку и го премостува времето, носејќи ни информации за далечни и одамна поминати настани.
И токму таа светлина, без да се троши, може еден ден да заврши на екранот во вашиот двор, носејќи со себе слика од далечна галаксија – како порака од вечноста.