Рускиот претседател Владимир Путин разговараше во вторникот со иранскиот министер за одбрана Хосеин Дехган кој е во посета на Москва. Програмата на странскиот воен претставник вклучуваше освен тоа средби со министерот за одбрана генерал Сергеј Шојгу и вицепремиерот Дмитриј Рогозин, во чиј ресор влегува одбранбено-индустрискиот комплекс. Воено соработка (ВТС) помеѓу Москва и Техеран не бара интервенција на највисоко ниво – главен сојузник на Русија и на Сирија во борбата со забранетата на руска територија група “Исламска држава” (ИД) бездруго ќе добие толку оружје и воена техника, колку може да се плати. Приближната вредност на договорот е осум милијарди долари, пишува “Независимаја газета”.

Ден пред работната посета на бригадниот генерал Дехган во Москва танкери со четири милиони барели иранска нафта презедоа курс кон европскиот континент за првпат од пред пет години. Заработените пари природно нема да стигнат за да бидат исполнети сите военотехничката потреби на Техеран, истрошени се делумно од санкциите не без учество на Русија. Порано сепак беше соопштено дека Иран зависел од тоа да сретне на разбирање. Со други зборови, поканата да го смени на тековниот политички курс на испораки на руски оружја против учество на ирански милитанти од Корпусот на стражата на исламската револуција во војната против ИД на земјата на Дамаск и Москва.

Мала криза пред развод !?- бегалците на пат да ги скараaт Берлин и Париз…

Владата на Дмитриј Медведев не ја заборава идејата да предложи на аукција средства на голем број државни корпорации – значи Москва очигледно исто така не е во добра финансиска форма и не се кани повторно да раздава лево и десно кредити по линија на ВТС. Русија нема друг сојузник освен Техеран во сириската војна, која во никој случај не смее да загуби – и практично е сигурно дека ќе ги исполни иранската барање во максималниот можен износ.

А иранските партнери уживаат врвен воен апетит, во комбинација со префинет вкус. Уште пред посетата подредените на министер Дехган испратија во Москва листа со она што би сакале да се здобијат. Се очекува уште сега да биде склучен договор за испорака на мултифункционални ловци Су-30см од генерација 4 ++ со цел идна локализација на производството со евентуални завршни операции во ирански претпријатија.

Покрај тоа, Иранците сакаат да видат на своите аеродроми образовна-борбени авиони Цц-130 и хеликоптери од фамилијата Ми-8/17. И да се бранат против закани откај морето со подводни мобилни ракетни комплекси “бастион”, комплетирани со суперсоничен против-бродки ракети “Јахонт”. Иран покажува исто интерес за бродови од одделение фрегата и дизел-електрични подморници како оние од проектот 636, кои можат да носат ракетни комплекси “калибар”.

Донекаде изненадувачки е да видиме во листата на нарачки и руски тенкови Т-90. Неодамна прво командантот на копнените сили на Иран бригаден генерал Ахмад-Реза Пурдастан, а потем и самиот министер Хосеин Дехган изјавија официјално дека во контекст на санкциите ирански инженери направиле пробив во замена на увозот, создавајќи тенкови “Карар”, по ништо неотстапувајќи на Т-90, затоа продукцијата на “Уралвагонзавод” веќе не е актуелна. Сега се гледа дека тоа бил трговски потег, за да се урне цената и да договорат трансфер на технологија, и да произведуваат Т-90 во својата земја.

Нуклеарната договор со Техеран, стилизиран со резолуција 2231 на Советот за безбедност на ОН, забранува сепак до 2020 година да бидат доставени на Иран тенкови, борбени оклопни возила, големокалибрени артилериски системи (од 100 мм нагоре), борбени авиони и хеликоптери, воени бродови , проектили или ракетни системи. Москва несомнено има интерес нејзиниот главен сојузник на Блискиот Исток да е добро вооружен, уште повеќе дека позициите на Русија и на Техеран за судбината на Башар Асад и за иднината на регионот како целина се практично идентични. Но САД и нивните сојузници имаат дијаметрално спротивно видување за ситуацијата, затоа е многу веројатно да го блокираат секој обид за заобиколување на резолуција 2231.

Сепак, никој не му забранува на Иран да бидат доставени одбранбени системи. Интригата е само што значи терминот “одбранбени”. Се знае дека уште во 2007 година Русија склучи со Иран договор за испорака на пет дивизиони ракетни системи Ес-300 ПМУ-1, вкупно 40 лансирни летала во вредност од скоро 800 милиони долари. Американците сепак гледаа по свое на испораките на Ес-300 за Иран – конечно го најавија комплексот за ударно оружје и поднесоа силно во Советот за безбедност на ОН резолуција, која забранува да се обезбеди современо оружје на Техеран. А тогашниот руски претседател Дмитриј Медведев со подготвеност усвои да ја исполни резолуцијата: иранскиот договор за Ес-300 беше поништен, а компанијата “Рособоронекспорт” без малку не однесе многомилиардна глоба за исклучителната нарачка.

Барањето на Техеран против Москва беше разгледувано во Женевската арбитража, но до плаќања не дојде, бидејќи настапија коренити промени во ситуацијата околу иранската нуклеарна програма. Во април 2015 година забраната за испорака на Ес-300 во Иран беше укината со декрет на Владимир Путин. Како резултат на тоа иранските воени сили ќе добијат сега ракетни комплекси со подобрени тактичко-технички податоци – Ес-300 ПМУ-2. Договорот вреден 1 милијарда долари и се очекува да биде исполнет уште на почетокот на 2017 година. А првиот од четирите договорени дивизионо ќе биде доставен за неколку месеци.

Американците и нивните сојузници тешко ќе се задоволни и од друго – освен извршувањето на договорот за Ес-300, иранскиот министер за одбрана преговара во Москва и за испорака на ракетни комплекси “Бука” за борба со воздушни цели на мали и средни височини. Не ќе и збор, ракетниот штит сосема да се создава против “Исламска држава”, која засега не располага со средства за воздушно-космички напади. Такви сепак имаат Турција, САД и Саудијците. Израел, исто така, но во моментов Тел Авив се држи премногу деликатно во создадената ситуација, така што се брои во еден вид надвор од играта. Никој не знае што ќе следи.

Без одговор останува и најважното прашање, разтревожената меѓународната заедница: дали Русија ќе се осмели да го продаде на Иран и оружјето опфатени со ембаргото? Информацијата е зад затворените врати на преговорите меѓу Москва и Техеран, но ќе одбележиме повторно: денес Русија има интерес да има силен сојузник во лицето на Иран. Уште повеќе што со текот на времето, штом се засили приливот на иранска нафта во Европа, Техеран ќе стане платежно способен, а оттаму веројатно и многу профитабилен бизнис партнер.