За персонализираната медицина, капацитетите и можностите кај нас, колку е таа достапна и колку се применува, беше дискутирано на неодамна одржаниот форум во организација на МАНУ – Истражувачки центар за генетско инженерство, Медицинскиот факултет и Фармацевтскиот факултет при УКИМ и Фармацевтската компанија Рош Македонија. Стручни лица од здравствениот сектор и научната јавност дебатираа како би можело најдобро да се оптимизираат капацитети за персонализирана медицина и генетско профилирање ги поседуваме во државата да се подобри патеката на пациентите преку поставување на навремена дијагноза и соодветна терапија.
Вредноста на персонализираната медицина е голема доколку се применува исправно, затоа потребно е интегрирање на сите расположливи капацитети за достапност на терапија за сите пациенти.
Според Ана Данева Маркова, советник за здравство во владата во изминатите години се вложи во геномско профилирање и во создавање инфраструктура за да може полесно пациентот да има пристап до прецизна терапија односно персонализирана медицина.
„Tој тренд треба да продолжи, особено кога живееме во време на дигитализација и кога пациентот многу брзо доаѓа до своја одлука каде и како треба да се дијагностицира и кој е најсоодветниот третман за него. И многу други теми треба да се отворат во областа на персонализираната медицина, пред се мислам на превентивната медицина и она во што во иднина треба да го вложи владата а тоа е превентивен индивидуализиран пристап до секој пациент. Но, можеби најприоритетно е да се направат регистрите за рак, за да може да се собираат и анализираат податоци за пациентите. Со таков интегриран пристап, базиран на податоци од реалната пракса, многу полесно ќе може да се носат одлуки и препораки што и кога треба да се направи. Потребно е многу повеќе да се инвестира во здравствениот буџет ако сакаме да ги спроведеме сите овие здравствени политики“, истакна Данева Маркова.
На Институт за патологија се прави стандардна цитолошка, хистолошка и молекуларна дијагностика како и сите дијагностички методи од имунохистохемијата со над 200 дијагностички, прогностички и предиктивни маркери. Молекуларните и генетските анализи на панели од гени се прават со современа технологија и сите анализи се спроведуваат на барање на клиничарите, односно по индикација на докторите. Покрај Институтот за патологија, молекуларни и генетски анализи се изработуваат и во лабораторијата во МАНУ и лабораторија на Фармацевтскиот факултет каде се прават соматски испитувања, примарно за пациенти од Клиниката за хематологија и од одделот за хематолошка онкологија на линиката за педијатрија.
Најголемиот предизвик, според одговорните луѓе, посебно од Институтот за патологија, е што се уште има недостаток на кадар што би ги спроведувал овие испитувања, како и недостаток на средства за спроведување на сите потребни тестирања. Потребна е подобра организација меѓу сите патолошки центри во однос на рамномерна распределба на анализите.
На молекуларната дијагностика не треба да се гледа секогаш од аспект на трошоци, туку и од аспект на инвестиции. Дијагностиката е нешто на што треба државата особено Фондот да даде посебно внимание и од аспект на ефикасност и ефективност во здравствената услугата, вклучително обезбедување соодветна целна терапија. Од аспект на Фондот за здравствено осигурување Кристина Христова, директор на Сектор за фармација рече дека за Фондот е многу важно да има навремена и точна дијагностика, бидејќи без поставување точна дијагноза понатаму сите трошоци за одредено лекување не би биле ефикасно и ефективно трошени.
Со персонализирана медицина значително се зголемува ефикасноста на здравствената заштита во дијагнозата и третманот на болеста. Се базира на информациите што ги содржат гените и со испитување на генетскиот и молекуларниот профил, се дознава како реагира секој организам посебно на различни здравствени предизвици и дали се посклони кон одредени болести, како што е ракот. Ова им овозможува на лекарите да го прилагодат својот пристап во третманот на болеста, што го прави . На пример, лекарите не ја третираат само болеста, како ракот, туку тие лекуваат „конкретна личност со специфичен карцином“ и тоа „како тој вид карцином ги напаѓа клетките на таа конкретна личност“, што е различно од пристапот за кој било друг пациент.