Поминаа две недели од уривањето на настрешницата на зградата на Железничката станица во Нови Сад и смртта на 14-те лица, а до денес никој не е уапсен. Поднесена е една оставка, наводно ќе има уште, а се шпекулира и за српски фирми кои се занимавале со реконструкцијата. Меѓутоа, малкумина сега ја спомнуваат одговорноста на кинеските компании кои беа главни изведувачи на таа зграда и кои за три години бизнис во Србија имаа нето добивка од над 100 милиони евра.
Главниот изведувач на зградата што се урна, во која загинаа 14 лица, треба да биде меѓу првите на списокот за сослушување. Сепак, нема информации дека некој од „China Railway International Company“ (CRIC) и „China Communications Construction Company“ (CCCC) бил сослушан (што не значи дека тоа не се случило), а камоли приведен. Тешко е да се замисли ситуација во која српските власти апсат, на пример, генерален директор на која било кинеска компанија, пишува „Нова“.
Вишото јавно обвинителство во Нови Сад засега води „тивка“ истрага и досега најави истраги, три-четири пати. Последен пат тоа се случи пред два дена, кога беше објавено дека поради несреќата на железничката станица се сослушани 66 лица. Кои се овие луѓе, сепак, не е откриено. Така, не се знае дали изјавите до надлежните органи ги дале челниците на кинескиот конзорциум, како и претставници на компаниите кои биле подизведувачи. Тоа би било логично, се разбира.
Од трагедијата во Нови Сад, конзорциумот „CRIC-CCCC“ се огласи само еднаш, на денот на несреќата. Тогаш тие го повторија она што повеќепати го повторуваа државните функционери, но и нивните медиуми, а тоа е дека настрешницата не е реконструирана, иако од достапните снимки и фотографии беше јасно дека се работело на неа. Најавија дека работите ги вршеле строго согласно градежната дозвола.
„Настрешницата на железничката станица во Нови Сад беше составен структурен дел од зградата на станицата и беше изградена во исто време со старата станица на железничката станица… CRIC-CCCC активно ќе учествува во акцијата за спасување и закрепнување и покаже грижа и солидарност со повредените во оваа несреќа и нивните семејства. Конзорциумот CRIC-CCCC уште еднаш изразува најдлабоко сочувство до семејствата на жртвите, а на повредените им посакува брзо закрепнување“, се вели во соопштението.
Договорот потпишан од српските власти со кинескиот конзорциум за модернизација, реконструкција и изградба на брзата пруга од Белград до Будимпешта не е јавно достапен, односно беше прогласен за тајна. Министерството за градежништво, инфраструктура и транспорт во јануари 2024 година го одби барањето на новинар од новосадскиот портал 021 под изговор дека кинеските партнери не сакаат да ги објават деталите од договорот.
Сепак, некои податоци може да се видат во одобрението за градба што е издадено на 26 октомври 2021 година. Таа дозвола опфаќа работи на изградба на брзата пруга од Нови Сад до Суботица, потоа реконструкција на зградата на станицата во Нови Сад, како и голем број згради на предметната железничка траса – во Кисач, Руменка, Врбас, Мали Иѓош, Бачка Топола, Суботица… Во тој документ беше наведено дека проценетата вредност на сите работи (на тој дел. рута) изнесува 850 милиони евра.
Инаку, овие две компании се изведувачи и на првиот дел од брзата пруга од Белград до Стара Пазова.
Поточно, основна дејност на компанијата КРИК е изградбата на железници и метро, а нејзин директор, односно главен претставник во Србија од јануари годинава е Фенгран Чи. Од април 2022 до јануари 2024 година, таа функција ја држеше Ксин Џоу, а пред него Ксијаојонг Ху.
Оваа компанија беше вклучена во неколку проекти во Србија и заработи многу пари. Како што може да се види на веб-страницата на Агенцијата за деловни регистри, таа во последните три години остварила нето добивка од вкупно 11,5 милијарди динари или околу 98,3 милиони евра.
Партнерската компанија CCCC, чија основна дејност е изградба на мостови и тунели, не заработила ни приближно толку. Таа компанија лани беше во минус од 1,1 милион евра, но во претходните две години оствари добивка од околу 4,7 милиони евра. Но, имаше огромни приходи, а само лани тие изнесуваа околу 130 милиони евра.
Оваа компанија изгради дел од патот на Коридорот 11, од Сурчин до Обреновац, потоа дел од Нов Белград до Сурчин, како и патот од Прељина до Пожега.
Нејзин директор моментално е Јанг Донг, а до февруари 2023 година тоа беше Ксиаојонг Џанг.
Никој не ги спомнува имињата на челниците на двете кинески компании. Засега врвот на власта зборува само за оставки. Но, само Горан Весиќ, ресорниот министер ја напушти функцијата, а не е јасно што ги чека другите: Томислав Момировиќ, кој беше министер во времето кога се правеше најголемиот дел од реконструкцијата, директорот на Железничката инфраструктура на Србија, Јелена Танасковиќ и градоначалникот на Нови Сад, Милан Ѓуриќ. Дали чекаат Александар Вучиќ да одлучи за нивната „морална“ одговорност? – пишува „Нова.рс“.