Водечките западни медиуми ги нарекуваат настаните во Мјанмар државен удар. Сепак, добрите познавачи на правниот систем на таа земја сметаат дека армијата дејствувала строго во согласност со Уставот, вели аналитичарот за надворешна политика, српскиот новинар Борислав Коркоделовиќ за „Спутник“, објаснувајќи ја позадината на воениот удар во Мјанмар,
Според него, тој устав е направен од армијата во 2008 година, пред неколку години подоцна да им ја предаде власта на цивилите на првите слободни избори.
„Армијата практично ја имаше контролата врз владата од 1962 година, а Уставот што го подготви во 2008 година и гарантира клучна улога во иднината на земјата, дури и откако таа се повлече од власта. Имено, Уставот вели дека во случај на голема закана за дестабилизација или суверенитет на земјата, армијата може да ја преземе власта со предавање на цивилното раководство. Токму тоа се случи во понеделникот, откако еден од потпретседателите на републиката му ја предаде власта на началникот на генералштабот. Интересно е што потпретседателот е всушност пензиониран генерал, и тој, за разлика од претседателот на владејачката партија на Мјанмар, Аунг Сан Су Чи и други високи функционери на Националната лига за демократија кои беа уапсени од армијата, не беше уапсен “, забележува Коркоделовиќ.
Today, protest is about the military coup in Myanmar, but Thai police using violence again to stop the Burmese and Thai protesters in front the Myanmar embassy. #ม็อบ1กุมภา #SaveMyanmar pic.twitter.com/oPrwbDmBhD
— ヾ 8:11 ⌯♡꒰ (@jnsbababoo) February 1, 2021
Што стои зад воениот удар во Мјанмар?
Во таа смисла, како што наведува соговорникот, строго кажано, во Мјанмар нема државен удар, а армијата всушност ја искористи многу моќната улога што ја има во државата.
„Преземањето на власта, што се случи поради, како што тврди армијата, измама на изборите во ноември минатата година, на кои премиерот, односно државниот советник Аунг Сан Су Ки и нејзината „Лига за демократија“ освоија 83 проценти од места во парламентот, е на една година. Ова не значи дека по истекот на тој рок, веднаш ќе се одржат парламентарни избори, а власта ќе им биде предадена на цивили. Имено, треба да се има предвид дека Аунг Сан Су Чи и нејзината партија очекуваа дека со ваква голема поддршка од гласачите, тие ќе започнат со измени и дополнување на Уставот во наредниот период, што предвидува, меѓу другото, дека армијата има 25 проценти на загарантирани места во двата дома на парламентот. Тоа, се чини, многу ја налути армијата, која веројатно се плашеше дека документот од 2008 година може да се доведе во прашање “, смета Коркоделовиќ.
Според новинарот врз целата ситуација влијаеше и фактот дека главната опозициска партија „Партија на солидарност, унија и развој“, поддржана од армијата, претрпе тежок пораз на изборите во ноември, па нивното оспорување на изборните резултати не беше изненадување.
„Веројатно е дека армијата, кога ситуацијата малку ќе се смири, ќе работи на некои нови одредби од уставот во следниот период. Сепак, постои страв дека г-ѓа Аунг Сан Су Чи може да биде заобиколена на овие идни избори, особено затоа што сегашниот устав ја спречува да стане претседател на републиката затоа што беше мажена за Британец“, забележа Коркоделовиќ.
Even with the threat of military reprisals, and the historical precedent for protestors being brutalized, the people of Myanmar are still on the streets opposing the military coup
— Dylan Burns🕊️ (@DylanBurns1776) February 1, 2021
Кој е Аунг Сан Су Чи?
Според него, шеф на владата е политичарка кој е исклучително популарна во земјата и е добитник на Нобеловата награда за мир. Ако армијата не ја презедеше власта, ова ќе бил нејзин втор мандат.
„Се смета дека изборите во ноември беа еден вид референдумска декларација за понатамошна, постепена демократизација и развој на Мјанмар. Сепак, од 2015 година, кога Аунг Сан Су Чи дојде на власт, а особено во последната година, ситуацијата не е добра за нејзината влада. Имено, во Мјанмар, поранешна Бурма, земја со над 54 милиони жители и која се стекна со независност од британската колонијална администрација во 1948 година, со неколку децении беснееја неколку востанија на малцинските етнички групи Шан и Карин, против народот Баман кој сочинува скоро 70 проценти од населението во Мјанмар. Значи, оваа дестабилизација на државата практично трае со децении и не запре во последните пет години за време на владеењето на Аунг Сан Су Чи, иако се веруваше дека ќе успее да посредува меѓу армијата и бунтовничките етнички групи “, истакнува Коркоделовиќ и додава дека на претходната влада не ѝ идела од полза и епидемијат на коронавирус.
Аунг Сан Су Чи е ќерка на херојот во борбата за независност на Мјанмар, генерал Аунг Сан, кој беше убиен непосредно пред земјата да се ослободи од британското колонијално владеење. Некогаш важеше за шампион во борбата за човекови права, а Нобеловата награда за мир и беше доделена во 1991 година, додека беше во домашен притвор. Поминала скоро 15 години во притвор меѓу 1989 и 2010 година.
The international community is watching Myanmar after the country's military seized power and detained Aung San Suu Kyi and other leaders.
Who is Aung San Suu Kyi ?#AungSanSuuKyi #Myanmarcoup #Myanmar pic.twitter.com/GIvDiTDUBT— Sri Lanka Tweet 🇱🇰 (@SriLankaTweet) February 1, 2021
Што вели Кина?
Новинарот вели дека Обединетите нации, како и голем број западни земји, бараат од армијата веднаш да ги ослободи уапсените и да врати сè во доменот на цивилниот авторитет. Коркоделовиќ е на мислење дека западните центри ќе можат да извршат голем притисок врз воениот режим, особено откако кризата со муслиманските бегалци од етничката група Рохингија веќе воведе санкции за некои генерали, вклучително и командантот на вооружените сили Мин Аунг Хлаинг, кој сега ја има власта.
Од друга страна, додава тој, ситуацијата во Мјанмар будно ја следи Кина, која апелира за стабилност и разбирање меѓу двете страни.
„Пекинг е клучен играч во надворешната и внатрешната политика на Мјанмар. Кина е главен инвеститор и најголем трговски партнер на таа земја и е многу заинтересирана за ситуацијата во таа земја поради новиот Пат на свилата, бидејќи коридорот што треба да ја поврзе Кина со Индија поминува низ Мјанмар. Во овој момент е тешко да се процени дали кинескиот проект е загрозен од настаните во Мјанмар, но она што е познато е дека кинеските власти имаат многу добри односи и со армијата и со уапсената Аунг Сан Су Чи “, смета Коркоделовиќ.
Акцијата на армијата во Мјанмар следеше откако генералите побараа од владејачката партија да ја одложи конститутивната седница на парламентот, најавена за во понеделник. Покрај Су Чи, приведени се и претседателот Вин Минт и други лидери на партијата Национална лига за демократија.
Изборната комисија на Мјанмар ги отфрли наводите на армијата за изборни измами и соопшти дека нема поголеми неправилности што ќе влијаат на кредибилитетот на резултатите од гласањето.