Во првиот круг од претседателските избори што денес се одржаа во Полска, екстремната десница постигна неочекуван и сензационален успех. Според првичните прогнози, кандидатот на радикалната националистичка партија Конфедерација, Славомир Менцен, освоил 15,4 отсто од гласовите и се пласирал на третото место. На четвртото место, со изненадувачки 6,2 отсто, се најде и познатиот антисемит Гжегош Браун.
Ако официјалните резултати ги потврдат овие бројки, вториот круг на 1 јуни ќе биде уште понеизвесен од очекувањата. Кандидатот на владејачката проевропска коалиција, градоначалникот на Варшава, Рафал Часковски, води со 30,8 отсто, додека неговиот главен ривал, кандидатот на конзервативната националистичка партија Право и Правда, директорот на Институтот за национално сеќавање, Карол Навроцки, има 29,1 отсто од поддршката.
Според политичките аналитичари, не се важни само индивидуалните резултати, туку и тоа каков политички правец ќе преовладее во вториот круг: Полска како либерална, демократска држава со независни судови и слободни медиуми, или Полска по моделот на Унгарија на Виктор Орбан.
Кандидатите кои се залагаат за демократски вредности и евроинтеграции во првиот круг собрале вкупно 39,7 отсто од гласовите, додека десничарските и националистичките сили, вклучувајќи ја и екстремната десница, добиле 51,5 отсто.
Во својата прва реакција, Карол Навроцки предупреди дека победа на Часковски ќе значи целосен монопол на власта за коалицијата на премиерот Доналд Туск, кој веќе има мнозинство во двата дома на парламентот. Навроцки побара поддршка од Менцен и го обвини Туск за злоупотреба на институциите за време на кампањата.
„Ова е момент кога мора да ја спасиме Полска. Го повикувам народот на марш на 25 мај за да го спречиме Туск во неговиот обид за апсолутна власт“, изјави Навроцки.
Иронијата е што токму партијата Право и Правда, која го поддржува Навроцки, во текот на своите осум години на власт имаше ваков монопол. Партијата имаше мнозинство во парламентот, а со години го контролираше и претседателот Анджеј Дуда, кој важеше за „претседател со пенкало“ – термин што опозицијата го користеше за да опише како безрезервно ги потпишувал сите закони што ќе му ги испрати партијата.
Набљудувачите од ОБСЕ повеќе пати предупредувале на нефер изборни услови во текот на владеењето на Право и Правда, особено поради злоупотребата на јавниот телевизиски сервис и државните ресурси во изборни кампањи.
Следниот круг на избори се очекува да биде пресуден за иднината на Полска и за нејзината демократска ориентација.