Украина ја разгледува можноста за врзување на својата национална валута, гривна, со еврото наместо со американскиот долар, изјави за Ројтерс гувернерот на Централната банка на Украина, Андриј Пишњи.
Како што изјави тој, потенцијалното членство во Европската Унија, зајакнувањето на улогата на ЕУ во обезбедувањето на одбранбените капацитети на Украина, зголемената нестабилност на глобалните пазари и фрагментацијата на светската трговија ја принудија централната банка повторно да размисли дали еврото треба да стане референтна валута за гривната.
„Оваа работа е сложена и бара висококвалитетна и сеопфатна подготовка“, рече Пишњи, давајќи ги досега најдиректните коментари од украински функционер за можна промена на валутната политика.
Американскиот долар моментално доминира во меѓународната трговија и сочинува поголем дел од светските девизни резерви. Голем број економии, вклучувајќи ги Саудиска Арабија и Хонг Конг, ги врзуваат своите валути за доларот. Сепак, трговската војна што ја иницираше американскиот претседател Доналд Трамп, со воведување на рекордно високи царини, ја доведе во прашање идната улога на доларот како глобална резервна валута.
Украина, која влезе во четвртата година од војната со Русија, се соочи и со привремено прекинување на американската воена помош за време на администрацијата на Трамп. Европските лидери ветија дека ќе ја зајакнат војската на Украина за да ја направат столб на идната безбедност на земјата, но напредокот е бавен.
Во меѓувреме, Украина постигна договор што им дава на Соединетите Американски Држави преференцијален пристап до нови договори за украински минерали, заедно со инвестиции во обновата на земјата.
Откако Трамп се врати во Белата куќа, вредноста на доларот падна за повеќе од 9% во однос на кошничката од главните светски валути. Иако некои експерти предупредуваат дека силата на доларот не треба нужно да се поврзува со неговиот статус како резервна валута, историски гледано, поседувањето долар честопати се поврзувало со безбедносни сојузи и воени врски со Вашингтон.
Пишњи истакна дека трансакциите во американски долар сè уште доминираат во сите сегменти на девизниот пазар, но истакна дека уделот на трансакциите деноминирани во евра расте, иако засега умерено.
Украина ја воведе гривна во 1996 година и со децении го користеше доларот како референтна валута. По руската инвазија во 2022 година, централната банка воведе строга контрола на капиталот и ја врза гривната за доларот по курс од околу 29 за долар. Подоцна беше принудена да девалвира поради фискални нерамнотежи. Во октомври 2023 година, таа се префрли од режим на тесно врзан девизен курс на режим на контролиран девизен курс, сè уште користејќи го доларот како репер за интервенции во девизи.
ЕУ ги отвори преговорите за членство со Украина и Молдавија минатата година, но Украина има долг и тежок пат до полноправно членство. Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, во февруари изјави дека Украина би можела да стане членка на ЕУ до 2030 година ако продолжи со реформите во политичкиот и судскиот систем.
За потсетување, на почетокот на оваа година, Молдавија веќе ја смени референтната валута за својот леј од долар во евро.
Пишњиј додаде дека зајакнувањето на инвестициите и потрошувачката, благодарение на поблиските врски со Европа, би можело да поттикне умерен раст на украинската економија во следните две години на околу 3,7 до 3,9 проценти. Сепак, тој нагласи дека економското закрепнување зависи од развојот на војната.
„Брзото завршување на војната би било позитивно решение со добри економски резултати, под услов да вклучува безбедносни гаранции за Украина“, рече Пишњи, додавајќи дека економските придобивки веројатно ќе се почувствуваат само со текот на времето.
Украина продолжува да се потпира на надворешно финансирање за покривање на воените трошоци. Пишњиј рече дека очекува 55 милијарди долари помош оваа година, што би го покрило буџетскиот дефицит и би овозможило формирање резерви за следните години, кога обемот на помошта би можел да се намали. Тој проценува дека Украина ќе добие околу 17 милијарди долари во 2026 година и 15 милијарди во 2027 година.