ИТЕР, фузиониот реактор вреден 28 милијарди долари лоциран во Франција, конечно е целосно склопен и неговата последна магнетна намотка е инсталирана. Но, самиот реактор нема да биде во функција пред 2039 година.
Реакторот за фузија на Меѓународниот проект за фузија енергија (ИТЕР), кој се состои од 19 масивни намотки поврзани во повеќе тороидални магнети, првично требаше да започне со тестирање во 2020 година, но крајниот рок сега е одложен, што значи дека е малку веројатно дека моќта на фузијата, со „токамакот“ на ИТЕР во првите редови, пристигнуваат навреме за да бидат решение за климатската криза со која се соочува светот.
„Секако, одложувањето на ИТЕР не оди во вистинска насока“, рече Пјетро Барабаски, генерален директор на ИТЕР, наведувајќи дека што се однесува до влијанието на нуклеарната фузија врз проблемите со кои сега се соочува човештвото, не треба да чекаме нуклеарната фузија да ги реши, пренесе Live Science.
Најголемиот реактор за нуклеарна фузија во светот е производ на соработката на 35 земји – вклучувајќи ги сите земји во Европската унија, Русија, Кина, Индија и САД. Тој е дизајниран да биде најмоќниот магнет на светот, што го прави способен да произведе магнетно поле 280.000 пати посилно од полето што ја штити Земјата. Овој изум првично беше планиран да чини околу пет милијарди долари, а бидејќи имаше многу одложувања, буџетот за неговото создавање порасна на повеќе од 22 милијарди долари. Поради сите непредвидени трошоци, сега има дефинитивно доцнење и одложување од 15 години до почетокот на работата на овој технолошки проект.
И целиот изум е всушност дело со кое научниците се обидуваат повеќе од 70 години да ја искористат моќта на нуклеарната фузија, да спојат атоми на водород за да создадат хелиум под екстремно високи притисоци и температури. Но, создавањето услови кои се наоѓаат во телата на ѕвездите не е едноставна задача. Најчестиот дизајн за реактори за фузија, „токамак“, работи со прегревање на плазмата пред да биде заробена во реакторска комора во облик на крофна со моќни магнетни полиња. Сепак, беше предизвик да се задржат турбулентните и прегреаните намотки на плазмата доволно долго за да се случи нуклеарна фузија. Советскиот научник Натан Јавлински го дизајнирал првиот токамак во 1958 година, но оттогаш никој не успеал да создаде реактор што може да исфрли повеќе енергија отколку што зема. Една од главните пречки е ракувањето со плазмата која е доволно топла за да се стопи. Реакторите за фузија бараат многу високи температури бидејќи мора да работат со многу помал притисок од оние што се наоѓаат во јадрото на ѕвездите.
Јадрото на вистинското Сонце, на пример, достигнува температура од околу 15 милиони Целзиусови степени, но има притисок приближно еднаков на 340 милијарди пати поголем од воздушниот притисок на нивото на морето на Земјата. Готвењето на плазмата на овие температури е релативно лесен дел, но да се најде начин да се задржи за да не изгори низ реакторот и да ја исфрли реакцијата на фузијата е технички тешко. Ова обично се прави или со ласери или со магнетни полиња.