Западните земји и се закануваат на Русија со пакет санкции без преседан, кои имаат за цел да одвратат можна инвазија на Украина, но постои една специфична мерка што се чини дека влева страв во срцето на Кремљ: отсекување на земјата од глобалниот банкарски систем.
Американските законодавци во последните недели навестија дека Русија може да биде отстранета од SWIFT, високо безбедна мрежа што поврзува илјадници финансиски институции ширум светот.
Руски пратеници одговорија дека испораките на нафта, природен гас и метали во Европа ќе престанат, ако тоа се случи.
„Доколку Русија биде исклучена од SWIFT, тогаш нема да добиваме валута, но купувачите, вклучително и европските земји на прво место, нема да ги добиваат нашите стоки – нафта, природен гас, метали и други важни компоненти“, изјави Николај Журављов, претседател на Горниот дом на рускиот парламент, за ТАСС.
Што е SWIFT?
Друштвото за светски меѓубанкарски финансиски телекомуникации (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication – SWIFT) е основано во 1973 година за да го замени телексот и моментално го користат повеќе од 11.000 финансиски институции за испраќање безбедни пораки и налози за плаќање. Без глобално прифатена алтернатива, оваа мрежа е од суштинско значење за глобалните финансии.
Отстранувањето на Русија од SWIFT ќе им оневозможи на финансиските институции да испраќаат пари до или од земјата, што ќе биде ненадеен шок за руските компании и нивните странски клиенти, особено за купувачите на нафта и природни ресурси деноминирани во американски долари.
„Отстранувањето на земјата ќе ги прекине сите меѓународни трансакции, ќе предизвика нестабилност во локалната валута и огромен одлив на капитал“, рече Марија Шагина од Финскиот институт за меѓународни односи во извештајот минатата година. Исклучувањето на Русија од SWIFT ќе ја намали економијата на земјата за 5%, процени поранешниот министер за финансии Алексеј Кудрин во 2014 година.
SWIFT е со седиште во Белгија и е управуван од одбор од 25 луѓе, вклучувајќи го и Еди Астанин, претседател на одборот на Руската национална клириншка куќа. SWIFT, кој се опишува себеси како „неутрален“, е регистриран според белгискиот закон и мора да биде во согласност со регулативите на ЕУ.
Што ќе се случи ако Русија биде отстранета?
Ова нема да биде прво отстранување на земја од SWIFT.
SWIFT ги затвори иранските банки во 2012 година, откако беа санкционирани од ЕУ поради нуклеарната програма на земјата. Иран изгуби речиси половина од приходите од извозот на нафта и 30 отсто од својата надворешна трговија по отстранувањето.
„SWIFT е неутрална глобална кооперација создадена и управувана за колективна корист на својата заедница“, се вели во соопштението на организацијата оваа недела. „Секоја одлука за воведување санкции за држави или индивидуални бизниси зависи исклучиво од надлежните државни органи и релевантните законодавци“, се вели во соопштението.
Не е јасно колкава поддршка има меѓу сојузниците на САД за таква акција против Русија. Соединетите држави и Германија би можеле најмногу да загубат доколку Русија биде отстранета бидејќи нивните банки најчесто користат SWIFT за да работат со руски банки.
Европската унија е подготвена да одговори на руската инвазија на Украина со „сеопфатни санкции без преседан“, изјави данскиот министер за надворешни работи Јепе Кофод. Високиот претставник на ЕУ за надворешна политика и безбедност Жозеп Борел изјави во вторникот дека санкциите треба да бидат „најважниот лост на влијание што го има Западот, или барем ЕУ“.
Британскиот премиер Борис Џонсон изјави во парламентот оваа недела дека неговата влада разговара со Соединетите држави за можноста за воведување забрана за пристап на Русија до SWIFT.
„Нема сомнеж дека ова би било многу моќно оружје против Русија. Сепак, се плашам дека навистина може да се користи само со помош на САД. Разговараме за ова прашање“, рече Џонсон.
Одговорот на Русија
Во последниве години, Русија презеде чекори за да го ублажи ударот доколку биде исклучена од SWIFT.
Москва воспостави свој систем за плаќање, SPFS, откако Западот воведе санкции против неа во 2014 година по анексијата на Крим претходно истата година. SPFS во моментов има околу 400 корисници, според Централната банка на Русија. 20% од локалните банкарски трансфери во моментов минуваат преку SPFS, но обемот е ограничен.
Новиот меѓународен платен систем во Кина (CIPS) може да биде уште една алтернатива на SWIFT. Москва, исто така, можеби ќе треба да прибегне кон употреба на криптовалути.
Сепак, ова не се атрактивни алтернативи.
„SWIFT е европска компанија, асоцијација на многу земји-учеснички. За да се одлучи за исклучување, потребно е да има одлука од сите земји учеснички. Одлуката на Британија и САД дефинитивно не е доволна“, изјави Журављов за ТАСС.
„Не сум сигурен дека другите земји, особено оние кои имаат голема трговија со Русија, ќе го поддржат отстранувањето“, додаде тој.