Галопирачка инфлација и осиромашување на народот – околу тоа се вртат вестите кои деновиве доаѓаат од Турција.
„Инфлацијата излегува од контрола“, гласи насловот на германскиот „Франкфуртер алгемајне цајтунг“ (ФАЦ). На почетокот на статијата, авторот Андреас Мим резимира: „Ердоган ја подготвува Турција за екстремна инфлација. Аналитичарите стравуваат дека растот на цените ќе достигне 50%, но земјата се уште се придржува до политиката на ниски каматни стапки“. Подоцна во статијата читаме:
Како природна катастрофа
„Ердоган реагираше на лошите вести на негов вообичаен начин: со отпуштања. Од 2019 година смени тројца директори на централната банка, двајца министри за финансии и други високи функционери“, пишува авторот и раскажува за обидите на владата да привлече повеќе девизи откако потроши милијарди долари за стабилизирање на националната валута.
На крајот од статијата, ФАЦ го цитира Денис Шен, директор на берлинската рејтинг агенција Scope, чија дијагноза гласи: „Има многу структурни проблеми: растечки државен долг, непромислена монетарна политика, навлегувања во независноста на Централната банка и се поголемо преплетување меѓу државата и банките.
Како сето ова влијае на турското општество? Турскиот писател Исмаил Ѓуселсој се обидува да одговори на ова прашање во обемниот есеј во Ној Цирхер Цајтунг (NCC) со наслов „Турската природна катастрофа“.
Авторот ја започнува својата приказна со една случка која едноставно не може да ја заборави: на каса во продавница, постара жена пред него се посрамила кога касиерот и кажал колку треба да плати за петте работи во нејзината корпа. „Дали ќе пресметаш пак, не може да чини толку пари“, рекла жената вознемирено покажувајќи ги нејзините набавки: маслинки, грав, едно парче сирење и две тегли мед. Касиерот многу добро знаел дека нема грешка, но петте производи ги поминал уште еднаш преку скенерот на касата. Жената останала без зборови кога повторно ја видела истата количина – и ги вратила сирењето и една тегла мед.
„Тажниот поглед што го гледам на улиците“
„Во тој момент знаев дека нема да го заборавам овој инцидент“, напиша Гуселсој, споредувајќи го она што се случува во Турција со природна катастрофа.
„Уморните и тажни погледи што ги гледам на улиците ме потсетуваат на големиот земјотрес од 1999 година.
„Во тоа време, во нашите очи се прикри чувството дека илјадници луѓе загинаа во близина, се прикри ужасот од сето тоа, а пред се чувството на безгранична беспомошност“, горко се присети Исмаил Гузелсој, пишувајќи за улогата на медиумите во актуелната криза.„90 отсто од медиумите строго го следат курсот на власта и очигледно се трудат што помалку да внимаваат на она што се случува. Кај луѓето, ова создава шизофрено чувство на безнадежност“.
Авторот вели дека на државната телевизија веќе се емитуваат рецепти за готвење како да се приготвува оброк, од храна пронајдена во ѓубрето. И секоја јавна критика на актуелната политика на Турција автоматски ги изнесува на преден план заслепените поддржувачи на владата, кои го повторуваат тоа што го научиле: со забелешки како „Зошто не го покажеш мобилниот телефон“ сакаат да покажат дека поплаките на луѓето се претерани откако носат скапи паметни телефони во џебовите. Изјава која звучи цинично во позадина на масовната сиромаштија во земјава.
Авторот тоа го илустрира со секојдневни примери: „На крајот од улицата „Куртулуш“ градската власт отвори штанд за продажба на леб субвенциониран од државата. Од ден на ден, редицата пред него се повеќе расте, додека сообраќајот на улицата видно се истенчува. По драстичното поскапување на бензините, повеќето луѓе ги оставаат автомобилите пред своите домови и се возат со јавен превоз“, пишува авторот.
„Во секој момент, лирата би можела да поевтини двојно повеќе, а стоките автоматски би можеле да станат двојно поскапи“, завршува тој.