Во пустинската тишина на Западен Тексас, група инженери, дизајнери и визионери градат еден од најамбициозните инженерски и филозофски потфати на нашето време, уред што би можел да ја надживее цивилизацијата. „Часовникот на долгата сегашност“. Дизајниран да трае 10.000 години, овој часовник го менува начинот на кој човештвото размислува за иднината. Тој е повеќе од механичко чудо. Тој е уметнички и филозофски израз на идејата дека времето е многу повеќе од часовникот на нашиот ѕид.
Во ерата кога светот се врти околу актуелните трендови и краткорочните планови, овој часовник поканува поинаков начин на размислување – оној што мери векови и милениуми. Дизајниран без електроника, часовникот се потпира на гравитацијата, сончевата светлина и посетителите за да го одржува во движење. Неговата конструкција е врежана во камена планина, а секој дел од него е направен да издржи не само време, туку и заборав, објавува „Дејли Дајџест“.
Овој монументален проект има за цел да стане симбол на долгорочна одговорност кон планетата и идните генерации. Во свет кој размислува за секунди, „Часот на долго време“ нè учи како да размислуваме со векови.
Идеја која трае илјадници години
Зад овој необичен проект стои Фондацијата „Донг сега“, основана во 1990-тите со цел да се поттикне долгорочното размислување и одговорноста за иднината. Основачите, меѓу кои се визионери како писателот на научна фантастика Нил Стивенсон, компјутерскиот пионер Дени Хилис и основачот на Амазон Џеф Безос, сакаа да создадат нешто што буквално ќе „отчукува“ со векови – споменик на времето и симбол на долгорочното размислување.
Хилис, кој го осмисли оригиналниот концепт за часовникот, постави едноставно прашање: Што ако можеме да направиме нешто што луѓето би можеле да го користат и набљудуваат 10.000 години? Одговорот стана невидена филозофска, научна и техничка авантура.
Технологија на вечен ритам
Часовникот се гради во планините Сиера Диабло, на земјиште донирано од Безос, еден од главните финансиери на проектот, кој досега инвестирал 42 милиони долари.
„Импресиониран сум од оваа идеја бидејќи е предизвик што поттикнува креативност и одговорност, размислувај унапред, гради за да трае“, рече Безос.
Влезот во часовникот е низ тесен тунел во планината, а внатрешниот простор е со големина на повеќекатна зграда. Самиот механизам е висок околу 150 метри, а сите компоненти, запчаници, тркала и оски се направени од не’рѓосувачки челик, полиран камен и легури отпорни на абење, се направени од ултра издржливи материјали како што се титаниум, керамика и не’рѓосувачки челик, со минимална употреба на пластика или електроника.
Дизајниран е да работи без електрична енергија – се напојува со комбинација од гравитација и енергија на посетителите. Секој пат кога некој ќе го посети часовникот, може да го „навие“ и на тој начин да му помогне да работи.
Сепак, дури и ако никој не го посети со векови, системот е дизајниран автоматски да се прилагоди користејќи сончева енергија и софистицирани механички алгоритми.
Една од пофасцинантните карактеристики на часовникот е тоа што отчукува еднаш годишно, а на секои 100 години испушта различен звук. На секои 1.000 години, се отвора посебен временски механизам. Ова не е часовник што го користиме за да кажеме кога почнува филмот или кога е време за вечера ова е уметнички и филозофски израз на односот на човештвото кон вечноста.
„Кога првпат замислив часовник што трае 10.000 години, не знаев како да го направам, само знаев дека мора да се обидеме“, рече пронаоѓачот на концептот, Дени Хилис, додека Стјуарт Бренд, основач на Фондацијата Лонг Нау, додаде:
„Ние не сме последното поглавје од цивилизацијата. Мора да размислиме што оставаме зад себе за оние што доаѓаат по нас.“
Порака до идните генерации
„Часовникот Лонг Нау“ не е само инженерски подвиг, туку е и порака. Тоа е критика на современото општество кое често размислува во смисла на 24 часа, четвртина или изборна година. Неговата цел е да нè потсети дека сме дел од многу поголем тек на времето и дека нашите постапки денес имаат последици што можат да се почувствуваат со милениуми што доаѓаат.
Во време кога се соочуваме со климатски промени, технолошки превирања и општествени предизвици, овој часовник има за цел да нè охрабри да размислуваме долгорочно.
Сепак, критичарите на проектот поставуваат легитимно прашање: дали навистина можеме да направиме нешто што ќе трае десет илјади години? А што ако идните цивилизации го изгубат знаењето за неговата намена?
Токму тоа е убавината на овој потфат, веруваат ентузијастите, не е нужно дизајниран да успее во класична смисла, туку да инспирира.