Бидејќи имаме повеќе од доволно пченица, пченка, брашно и масло за сопствени потреби, Владата дозволи извоз на претходно договорени количини во Албанија, пишува денеска Радио телевизија Србија (РТС) во своја анализа на ситуацијата.
„Се чека одлука за Северна Македонија. Според најавите на надлежните, не треба да се грижат ниту другите земји од Западен Балкан, бидејќи и за нив ќе има доволно храна“, велат од националниот сервис.
Од почетокот на конфликтот во Украина, освен водечките светски извозници Русија и Украина, Унгарија и Србија исто така ја спуштија бариерата за извоз на жито. И нашиот северен сосед ја прекина продажбата на брашно и масло во странство.
Во претходниот период на средбите на министрите за земјоделство на Србија, Албанија и Македонија беше договорено непречено да се одвива извозот во тие земји за количините договорени пред да стапи на сила забраната. Житариците прво ќе бидат испорачани во Албанија, додека за Македонија се чека владина одлука.
„Годишните потреби на Македонија се околу 330.000 тони пченица. Лани увезовме околу 65.000 тони пченица и околу 54.000 тони пченка од Србија. Потребите за брашно се 160.000 тони, а во 2021 година од Србија откупивме околу 35.000 тони. Вкупниот увоз на храна и животни од Србија лани изнесувал 160 милиони евра, а животински и растителни масти и масла близу 34 милиони евра. Годинава е турбулентна и не можеме да дадеме прецизни информации колкав е увозот и колку е потрошено“, изјави Горан Георгиевски, потпретседател на Стопанските комори на Северна Македонија за РТС.
СКС за воведување на квоти
Србија продава пченица и пченка низ целиот свет, додека речиси 70 отсто од извозот на брашно и масло завршува на пазарот на земјите од регионот. Бидејќи имаат значителни залихи на основните прехранбени производи, Стопанската комора на Србија се залага за воведување квоти за извоз на житарки и укинување на забраната за готови производи.
Претседателот на СКС, Марко Чадеж, посочува дека институцијата предлага кога станува збор за Западен Балкан, да се обезбеди непречен извоз на високопреработувачки производи – брашно, масло, шеќер.
„Многу лесно може да се види какви се залихите, колку имаме за да можеме да одлучиме дали ќе извезуваме или не“, објаснува Чадез.
Колку жито увезува БиХ?
Босна и Херцеговина е зависна од увоз. Годишно троши 450.000 тони пченица, 1.330.000 тони пченка, 200.000 тони масло и 65.000 тони брашно. Во Србија набавуваат значителни количини, па се охрабрени од најавите дека ќе има доволно храна за регионот и покрај забраната за извоз.
Момчило Комљеновиќ, директор на Секторот за макроекономски систем на Надворешно-трговската комора на БиХ, нагласува дека лани биле увезени околу 67.000 тони пченица, 126.000 тони пченка, 50.000 тони брашно и 8.800 тони нафта.
„Република Српска има 33 договори што нашите компании од БиХ ги потпишале со Србија, а информациите покажуваат дека нема да има проблеми со спроведувањето на тие договори“, додаде Комљеновиќ.
Црна Гора: 80 отсто од житариците и мелничките производи од Србија
Во текот на 2021 година, Црна Гора од Србија увезла земјоделски производи во вредност од 253 милиони евра, што е 42 отсто од вкупниот увоз. Дури 80 отсто од житариците и мелничките производи и 70 отсто од маслото на црногорскиот пазар доаѓаат од Србија.
„Разговараме со сите колеги од регионот, посебен фокус е со Србија, во комуникација сме со министерот и владата и имаме гаранции дека овој четврток ќе биде донесена одлука за укинување на забраната за извоз во Црна Гора. Бидејќи ова трае веќе три недели, тоа веќе предизвикува проблеми во нашите синџири на снабдување и принудени сме да разгледаме алтернативни решенија доколку оваа забрана не се укине“, изјави Александар Стијовиќ, министер за земјоделство, шумарство и водостопанство во црногорската влада.
Што увезе Хрватска од Србија?
Хрватска произведува повеќе жито отколку што троши, па затоа и самата е извозник. Членката на Европската унија лани од Србија увезла околу 12.000 тони пченка, 6.000 тони пченица и 4.500 тони брашно, кои, како што велат, не се големи количини.
Државниот секретар во Министерството за земјоделство на Република Хрватска, Тугомир Мајдак, посочува дека единственото значајно нешто што Хрватска го увезува се суровите рафинирани масла исклучиво за потребите на странските пазари, за регионите каде што фабриката Звезда произведува масла најмногу за БиХ, Словенија и Црна Гора.
„Додека светот стравува од можен недостиг на храна во наредните месеци поради конфликтот во Украина, Србија не треба да се грижи за тоа. Пченицата есенва е засеана на околу 630.000 хектари, а земјоделците во следниот месец ќе посеат пролетни култури на околу два милиони хектари, од кои половината ќе бидат зафатени со пченка“, заклучуваат од РТС.