Рафал Тржасковски, либералниот кандидат на владејачката Граѓанска платформа (КО – Коалиција Обивателска) и градоначалник на Варшава, освои 31,2% од гласовите во првиот круг од претседателските избори во Полска.
Неговиот главен конкурент, раководителот на Институтот за национално сеќавање на Полска, конзервативецот Карол Навроцки, кој се кандидира на изборите од опозициската партија Право и правда (ПиС), освои 29,7%. Победникот во вториот круг ќе го замени конзервативецот Анджеј Дуда, чиј претседателски мандат истекува во август.
Полска се соочува со неизвесна трка бидејќи само 61 процент од гласачите гласаа за двајцата, па сега и двајцата се обидуваат да привлечат што е можно повеќе од 40-те проценти кои ги поддржаа преостанатите кандидати.
Иако анкетите во вториот круг му даваат мала предност на Тржасковски (46:44), Наврок е фаворизиран од фактот дека 54 проценти од Полјаците што излегоа на гласачките места гласаа за кандидатите од десницата.
Претседателската улога е важна бидејќи претседателот на Полска може да ги блокира законските предлози на владата со своето право на вето. Покрај тоа, има врховен надзор над вооружените сили, ко-одлучува за надворешната политика и може да предлага свои законодавни иницијативи.
Кога коалицијата предводена од Доналд Туск ја замени националната конзервативна партија „Право и правда“ (ПиС) на Јарослав Качински по осум години на власт во декември 2023 година, надежите беа големи.
Либерално-конзервативната коалиција на Туск вети дека ќе го врати владеењето на правото, ќе ги либерализира законите за абортус и ќе им обезбеди повеќе права на хомосексуалците. Тие исто така сакаа да ги реформираат јавните медиуми и да ги повикаат на одговорност политичарите обвинети за корупција и злоупотреба на моќ, но сè во најголем дел не успеа поради ветото наметнато од Дуда.
Доколку Тржасковски биде избран, владата предводена од Туска и Граѓанската платформа ќе добие целосна власт и ќе може да ги исполни своите ветувања што Дуда ги блокираше.
Затоа владата на премиерот Доналд Туск е исклучително заинтересирана тој да стане претседател, кој имаше голема предност на почетокот на годината, но во меѓувреме таа се спушти на само 1,5 процентни поени.
Уште поголем проблем е што во вториот изборен круг, гласачите на Славомир Менцен (14,8%) и Гжегож Браун (6,3%), двајцата ригидни десничари, би можеле да го одлучат победникот, па затоа се очекува големо мнозинство да гласа за Навроцки.
Менцен најдобро се опишува со неговата изјава која гласи: „Не сакаме Евреи, хомосексуалци, абортуси, даноци и ЕУ“, но тој е најпопуларниот политичар меѓу младите полски гласачи, пишува Јутарни.хр.
А десничарите не можат да го поднесат градоначалникот на Варшава, па, на пример, на финалето на полскиот фудбалски куп, фудбалските навивачи закачија транспарент: „На 18.5, нема да дозволиме лажливиот виножито Рафал да владее со Полска со наркоманот Славек“ (тоа е соработникот на Тржасковски, министерот за спорт Славомир Нитрас).
Затоа, повеќето полски аналитичари веруваат дека Навроцки, кој е конзервативец и противник на абортусот, има предност. Овој историчар ветува дека ќе ја зајакне националната валута злоти, ќе ги заштити земјоделците, а исто така се изјаснува против влезот на Украина во ЕУ и НАТО.
Во пресрет на изборите, Навроцки отпатува во Вашингтон и ја обезбеди поддршката од Доналд Трамп, кој, според полските медиуми, му рекол: „Ќе победиш!“. Но, тој се сретна и со крајнодесничарскиот кандидат за претседател на Романија, Џорџ Симион, кој победи во првиот круг, но загуби во вториот круг во неделата.
Поранешниот претседател Александар Квашњевски нема добро мислење за фаворитот на десницата. „Навроцки е човек кој е подобро да не се знае, а камоли да се има за претседател. Но, не е сигурно дека гласачите на Менцен и Браун целосно ќе гласаат за Навроцки. Сепак, демократските сили немаат голема предност и не можат да бидат мирни“, рече Квашњевски по објавувањето на резултатите.
Надворешната политика веројатно ќе игра клучна улога во кампањата.
Стратегијата на Навроцки е да го нападне Тржасковски како претставник на космополитските елити, промотор на европска супердржава, поткопување на односите на Полска со САД и слеп поддржувач на Украина кој е подготвен да ги ризикува животите на полските војници, иако Тржасковски и Туск ја отфрлаат опцијата за мултинационални сили.
Сепак, се очекува дека антиукраинската и антиевропската реторика ќе биде погласна во следните две недели.