По руската инвазија на Украина, 20 руски олигарси се погодени од западните санкции. Пред инвазијата, санкциите оптоваруваа 11 руски милијардери. Како што продолжува списокот, има многу прашања за тоа кој треба да биде санкциониран, а кој не.
Земете го, на пример, Искандер Махмудов, сопственик на рускиот металопреработувачки гигант „Урал Манинг“. Според Андерс Ослунд, економист и експерт за руската плутократија, рударскиот тајкун е „многу близок до Кремљ“. Во 2003 година, Махмудов беше обвинет – заедно со неговиот деловен партнер, санкционираниот Олег Дерипаска – дека водел „шема за масовно рекетирање“ што вклучуваше „физичко насилство, измама со е-пошта и жиро трансфери и перење пари во САД“. Случајот беше отфрлен поради јурисдикција, а Мекмудов негираше дека сторил нешто лошо.
И покрај неговата автобиографија, Махмудов е отсутен од списокот на санкционирани лица на американското Министерство за финансии. Тој е еден од неколкуте руски олигарси кои „избегнаа“ санкции од САД, Велика Британија и Европската унија.
Друг пропуштен на листата е енергетскиот тајкун Леонид Микелсон, кој има големи удели во производителот на природен гас „Новатек“ и петрохемиската компанија „Сибур“, заедно со деловниот партнер Генадиј Тимченко, клучен играч и сојузник на Путин, кој беше меѓу првите руски милијардери санкционирани од САД во 2014 година.
Без санкции е и Дмитри Риболовлев, сопственик на францускиот фудбалски клуб Монако, кој на многу Американци им е познат како олигархот кој го купи „Maison de L’Amitie“ – дворецот на Доналд Трамп на океанот во Палм Бич за 95 милиони долари во 2008 година.
Санкционирањето на руските олигарси од страна на западните влади доведе до тоа многу руски експерти и набљудувачи да се запрашаат: Како офицерите за санкции одлучуваат кого да прогонуваат и кого да поштедат?
Одговорот е комбинација од политички, економски и геостратешки размислувања, според експертите за санкции, адвокати и поранешни функционери на Министерството за финансии кои зборуваа за „Форбс“ за дискусиите зад одлуките за санкциите, вклучително и можните причини зошто некои руски олигарси се спасени од казна.
Според експертите, трговските односи, инвестициските врски и цените на глобалниот пазар се одлучувачки фактори во политиката на санкции на една земја. Доминацијата на Русија во извозот на нафта, гас и суровини ја поврзува судбината на западните производители и бизниси со руските компании и нивните сопственици, олигарсите.
„Руските олигарси можеби се насилници, но тие не се насилници без средства“, рече Ричард Нефу, кој работеше на политиката на воведување санкции врз Иран во американскиот Стејт департмент за време на администрацијата на Барак Обама.
„Олигарсите се луѓе кои имаат значајни економски врски за кои треба да размислите. Тоа не значи да не ги санкционирате, но тоа значи дека треба да размислите и да бидете малку внимателни“, рече Нефу.
Официјалните претставници на американските санкции се свесни за овој факт.
Министерството за финансии на САД ги укина санкциите во декември 2018 година против производителот на метал „Русал“ на Олег Дерипаска и нејзината матична компанија Ен +, помалку од една година откако беа воведени откако санкциите доведоа до зголемување на цените на алуминиумот, што очигледно им штети на европските сојузници на Соединетите држави. САД соопштија дека ги ублажиле санкциите против компаниите на Дерипаска бидејќи тој се откажал од сопственоста, но европското лобирање и трговските интереси ги наведоа САД да склучат договор, рече Нефу.
„Како што дознавме со Дерипаска, ја презедовме оваа акција и глобалните цени на алуминиумот скокнаа. Можеби ќе откриете дека нешто има многу смисла и е целосно оправдано, но ќе има значителни економски последици“, додаде Нефу.
Пример од денешниот контекст на настаните: ЕУ и Обединетото Кралство не го санкционираа Вагит Алекперов, основач на руската компанија за нафта и гас „Лукоил“.
Алекперов беше меѓу руските бизнис лидери повикани во Кремљ на аудиенција кај Владимир Путин минатиот месец. Сепак, познато е дека Алекперов и „Лукоил“, приватна компанија која произведува повеќе од 2 отсто од светската нафта, се помалку блиски со Путин отколку Игор Сечин, извршен директор на државната нафтена компанија „Роснефт“. Сечин беше санкциониран од ЕУ на 27 февруари и Обединетото Кралство на 9 март.
„Релативно независниот Алекперов не треба да биде санкциониран“, рече Андерс Ослунд, кој рече дека Алекперов и „Лукоил“ се важна противтежа на Сечин и „Роснефт“.
„Доколку Алекперов биде санкциониран, Сечин и државната „Роснефт“ ќе станат доминантни во нафтениот сектор. ЕУ увезува околу 30 отсто од својата нафта од Русија“, рече Аслунд.
Анализата на политичките и економските компромиси е централна за процесот на донесување одлуки за санкции, вели Ари Редборд, поранешен советник на Одделот за тероризам и финансиско разузнавање на Министерството за финансии на САД: „Разговорите не се едноставно: „тој треба да биде санкциониран“, туку и какво ќе биде влијанието?”
Покрај економските размислувања, властите за санкции најверојатно ќе го проценат размислувањето и мотивите на рускиот претседател Владимир Путин, кој наводно станува се поизолиран.
Ако властите го санкционираат секој олигарх со еден удар, тие теоретски би изгубиле дополнително влијание врз Путин, вели Тимоти Фрај, професор по постсоветска политика на Универзитетот Колумбија. Има прашања и за психологијата на Путин: санкционирањето на кој било олигарх може да направи рускиот претседател да се чувствува притиснат до ѕидот, што ризикува да инспирира уште побрутално однесување.
Стратешкиот пристап „раздели па владеј“ може да биде и причината поради која некои очигледни кандидати за санкции се изоставени од листите: „Оставањето на неколку олигарси несанкционирани може да доведе до недоверба во редовите, бидејќи другите олигарси може да се прашуваат зошто некој од нивните е отстранет од списокот“, рече Фрај.