Тие од ДУИ не се граѓанска партија, тие се еден конгломерат на криминалцци , националисти, поранешен марксисти-ленинисти … Тие претставуваат голем проблем за албанското општество во Македонија. изјави претседателот на Демократската партија на Албанците во интервју за Ал Џeзeира, зборувајќи за моменталната состојба во Македонија, избори, ривалство со ДУИ работа, власт и опозицијата. … ви презентираме дел од тоа интервју направено од новинарот и уредник Фуад Ковачевиќ…
Мендух Тачи: Ние мора да сториме сé за да се деблокира процесот на интеграција Г. Тачи, ситуацијата во Македонија не е добро, секој ден земјата влегува во постојана растечка криза.
– Имам одговор зошто е тоа така, а тоа е повеќе физички отколку политички. Секое тело има свој имунолошки т систем, и ако падне генералниот имунитет, станува збор за 100 компликации и болести. Македонија нема општ имунитет, и тоа се нарекува процесот на интеграција во НАТО и во Европската унија. Очигледно е дека овој имунитет не работи, па затоа секоја година одиме од проблемот на проблемот. Додека не го стори тоа, тоа е залудна – дневно се гради тврдината , а потоа паѓа во текот на ноќта.
Некој за оваа ситуација и одговорен, а виновен. Кој ја сноси најголемата одговорност?
– Процесот на интеграција во Македонија е блокиран , а етничките прашање не е решено. Во поранешна Југославија, етничкиот проблем се решаваа така-така, само Македонија останува како експеримент.
Јас не може директно да одговори на прашањето кој е одговорен и да се обвинува, но фактот дека ние сме со целосно поткопан институционален систем кој се дерогира , криминализира … се уништуваат лични и граѓански права, и тоа “на големо”. На пример, јас имам 10.000 страници направени од страна на службата за обезбедување, а тие се водени од страна на денешната опозиција. Сегашниот лидер на опозицијата беше млад, не можам да кажам за него дека е тој …
Кој мислите дека би можело да биде претседател на Социјалдемократската алијанса (НАТО) Македонија Зоран Заев?
– Да,на него мислам … Но, сите околу него се потписници на ова досие да ме следат, моето семејство, моите деца, кои не не бил е ниту полнолетни…
Опозицијата во Македонија се бореле за 23 години на мојата партија, затоа што била партија на етничките Албанци, и јас сум убеден дека етничкиот проблем треба да се реши во рамките на процесот на интеграција.
Имам разбирање за Македонците, тоа е помлад идентитет, јавно изјави дека неколку пати дека јас ги разбирам дека битката за сопствениот идентитет, но мора да бидеме свесни дека битката нема смисла без процес на интеграција, која нема алтернатива. Некаква “глупава” алтернатива како на конвергенција на Русија или било кој друг стратешки партнер не постои, бидејќи Македонија не е Белорусија. Околу Македонија се сите земји или НАТО или Европската унија. Во Македонија, 99 проценти од народот е ориентиран кон НАТО и ЕУ – се разбира, зборуваме за Албанците.
Дали сум разочаран од сегашната ситуација? Се разбира дека сум , бидејќи јас искрено работев и верував дека може да излезе од кризата., а сега е полоша од минатата година, иништо не се знае.
Дали мислите дека вие и вашите страни носат одговорност?
– Во право си, и го имаме објективна одговорност, но постојат разлики во степенот на одговорноста.
Ние сме потписници на договорот од Пржино но птие се дел од владата. Не сакам сега покажат, но се погледне на моите изјави од пред една година, кога тој потпиша таа спогодба – Јас уште тогаш изјавив дека нема да има ништо, тоа е сосема несериозно, несериозни работи. Јас нема да кажам дека сум попаметен, но јас сум, секако, поискусен од другите. Многу добро се сеќавам кога беше потпишан Дејтонскиот договор, се сеќавам на преговорите во Рамбује, Охридскиот рамковен договор од 2001 година, кога беше еден од главните преговарачи …
Говорејќи за Охридскиот договор, кој важи , сепак се спроведува ли ?
– Не, тој е, барем колку што јас знм е е завршен , затоа што ништо не е направено и потрошен е и тој договор. Тој беше поништен од македонските партии – оние кои се на власт и оние во опозиција. Двете партии (ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ) имаат таква политичка култура, тие секогаш се потпишуваат и се посветени, а потоа едноставно го уништуваат
Но, очигледно е дека еден од успесите на Охридскиот договор кој останува во сила и вредност – се престанок на борбите во 2001 година …
– Дозволете ми да бидам малку ироничен : се направи договор за спречување на конфликт, а потоа се донесени на власт луѓе со пушки. Зборувам за г-дин Али Ахмети лидерот на Демократската унија на Албанците . Јас сега тврдам дека конфликтот избувна поради етнички причини, но тоа беше контрареволуција. Ние тогаш бевме на власт, нашиот рејтинг беше 70 отсто поддршка од Албанците, а потоа дојде човекот “од никаде”, за да се истрела три четири куршуми , и е направен Охридскиот договор. То е 14 години на власт, а ние имаме 13 години во опозиција. Тогаш од грешка, трпиме ние денес.
Но, сепак вие како албанск партии, ДУИ и ДПА, без оглед на тоа, ќе мора да разговатате . Дали има напредок?
– Ние сме едни со други на работ на граѓанска војна . Тука веќе 14 години, и до денешен ден, моите кандидати губат на 40 избирачки места со неверојатна разлика, во некои избирачки места ДУИ добива 750-800 избори, ДПА еден или два гласа. Ова е класично уништување на правата на гласање и волјата на Албанците. Ова е поволна за македонските партии, но за жал, и за странците. Свесни за стабилност, некои работи се пропуштени и сега се ‘се враќа назад.
Во последно време се смируваат тензиите меѓу двете страни, за што јас сум за најзаслужен како лидер на опозицијата, но очигледно е еден: Јас се согласувам во тоа само дека само целосно не се согласувме како партии.
Тие од ДУИ не се граѓанска партија, тие се еден конгломерат на криминалцци , националистите, поранешен марксистичко-ленинистичка … Тие претставуваат голем проблем за албанското општество во Македонија.
Но, и покрај сè, разговорот нема алтернатива …
– Нормално, цела година се договораме , јас нема да биде целосна радикален, на некој начин, мора да има некои работи кои не зближуваат. На пример, ние не сме различни во ставот дека Македонија треба да направи најдобар компромис со Грција, ќе одиме во НАТО и во ЕУ, за отворање на преговорите. И се разговара и за други важни работи, но не сме во можност да се договориме.
(..)
Избори закажани за 5 јуни, нема . Дали очекувате некои датуми од кога тоа ќе се случи, што треба да се направи за да се дојде до избори ? И ако продолжите со оваа темпо и тешкотии, се чини дека тие нема да бидат за долго …
– Јас целосно се согласувам со вашата претпоставка, за жал, избори нема во блиска иднина. За да има избори, ние мора да исполниме одредени услови. Ние само се обидуваме во текот на изминатата година да ги исполниме овие услови, пред се тие кои се на власт, г-дин Никола Груевски и Ахмети не го сторија тоа услови имаме фер и демократски избори.
Дали сакате да кажете дека на нив им одоговара статус кво ситуација?
– Секако, 100 проценти. Тие ќе се подготват за локалните избори на пролет следната година, ќе се обидат да се “одглумат” добар тест за општите избори. Нашиот проблем во Македонија е следниов: законите, Уставот – сите се демократски, но политичките актери немаат политичка волја за спроведување на овие закони.
Ако постои пресврт, ако избри наскроро се одржат , има ли ДПА во план предизборна коалиција?
– Ова е парадоксално нешто: македонската опозиција и албанската опозиција се жестоки политички ривали. Тоа се двете најстари партии – ДПА кај Албанците и СДСМ кај Македонците. Ние се обидовме пред локалните избори во 2013 година да се направи технички коалиција, но не успеавме. Сега можам да кажам слободно дека тие се виновни за тоа.
Па, тука е аргументот: Македонската опозиција не го издржа притисокот и попушти пред ВМРО-ДПМНЕ и се хомогенизираа во два града, Струга и Кичево, каде што тие мислеа дека можат да победат македноците. И – изгубија, се разбира. Во Струга победи нашиот кандидат, кандидат во Кичево Ахмети. И тоа како: кандидатот на ДУИ доби со 18.000 гласови, а ние 270 гласови. Се жалев на странците, се прашувам како тоа е можно, и тие ми велат иронично – дај факти. Кои факти кога влаее терор, нема тука никакви факти.
Најдобро би било ако опозицијата коалицира, без оглед на етничката припадност, а тогаш гласачите би види дека тоа не е важно, но до тоа е многу тешко да се дојде од.
Сите оние луѓе кои се околу македонската опозиција, сите тие “работеа за мојата глава”, од 1985 година. И тоа го знам: оној што ги објави разговорите , тој е поранешен шеф на УБК, тој го потпишал секој налог за мене.
Никој во Македонија не е задоволен од ангажманот на меѓународната заедница, секој од својот агол…
– Не ми е јасно зошто тие го прават тоа, или не го правата. Тие ми го дадоа само дел од мозаикот, кој ми припаѓа на само на мене, барем како тие што размислуваат дека ми припаѓа на мене, она што треба да го знам. Другиот дел од мене е мистерија. Ние сме под голем притисок на меѓународната заедница, како Албанци, ние велат – смирете се, ние нема да прифатиме никакви варијанти. Јас веќе една година имам проблеми со некои политички групации на Албанци, кои ми велат дека не работам опозициски , кои се однесуваат на некои екстремни радикални варијанти. Во исто време, ние имаме голем притисок од Косово и Албанија, треба да бидеме мирни.
Многу тука велат дека странците, со цел да се сочува мирот и безбедноста во Македонија ја жртвувале демократијата.
– Тоа е вистина, малку гледаа “низ прсти ” И сега кога зборуваме, па јас ги потсетувам на тоа како имаше голема кражба на изборите, дека тие, странците, не обрнуваат внимание, дека се легализира герила, а политиката не може е така лесно да се бори против герилците, тие ова го премолчуваа.
Меѓународната заедница не се плаши од безбедносната ситуација во Македонија, бидејќи е обвиткана околу нас “лудачка кошула” од надвор. Македонија е потенцијален проблем за дестабилизација, но не и за регионот. Сите земји во регионот се или членки на НАТО, или се за да влезат во Алијансата, а ако има еден проблем тука, тој нема да се прелее во соседните земји.
Па, ние имавме проблем во Куманово минатата година. Ахмети и јас знаеме како успеавме да ја држиме ситуацијата под контрола, работевме со луѓе секој ден, дававме изјави, велејќи им на луѓето дека тоа е во ред, дека такви авантури не треба да се случуваат, дека се неприфатливи, опасни …
Кој е виновен за нападот во Куманово, кој го планирал, финансирал, извршил?
– Знам дека тие се поранешни пријатели на Ахмети, некои од нив се важни за луѓето од регионот во 2001 година, оние кои се бореа. Имаше се: патриотизам, и криминал, и нерешените долгови …
И што има актуелната власт во тоа?
-Не знам, јас немам такви информации. Јас слушнав вакви информации, , но јас не сум разузнавач , јас зборувам политички.
Тука има логично прашање: ако еден од оние што беше минатата година во Куманово, бил командант на таа зона во 2001 година, ако тој сега нема што да јаде и каде да живее, а тоа неговиот пријател кој живеел во подрумите во Швајцарија има сè …
Кој е овој пријател?
– Ахмети … Тогаш ќе забележите дека тоа беше трик за некој да дојде на власт и после тоа се е како што треба да биде. Не се грижат за овие луѓе …
Може да ли се повтори Куманово, или дури и полоша ситуација?
– Во овие мистериозни околности, се е можно. Но, можам да ве уверам дека мојата партија и јас лично никогаш нема да бидеме во такво сценарио. Не затоа што јас сум голем алтруист и многу ја сакам Македонија, туку од политичко искуство велам дека ќе биде фатална начин за Албанците …
И за Македонците …
Јас зборувам само за Албанците, бидејќи ние сме една етничка партија. Тоа ќе биде фатална начин. Ние мора да издржиме на ова долго и сериозно искушение, да го избереме помирниот и порецизниот пат. Нашиот пат е, повторувам, НАТО и ЕУ.
Што мислите за протестите во македонските градови?
– Тешко е да се зборува за другата страна, тука мислам на македонската опозиција, тие си ја вршат својата работа, јас им посакувам успех, но нивната опција да флертуваат со некои Албанци, кои само им даваат поддршка, никогаш нема да успее. Повторно, инсистираме на политички договор меѓ Албанците и Македонците, не може тоа да функционира без договор.
Јас неодамна бев во Косово, се сретнав со старите пријатели, професори, и тие ме прашаа – што се случува во Македонија, може да се објасни како тоамакедонската опозиција има подобар пристап кон Албанците, меѓу нив има и Албанците? А јас им кажувам екстремен пример: тоа е како СПС [Социјалистичката партија на Србија] да дојде во Косово, направи протести, а Албанците се со нив.
Беше сегашната опозиција во Македонија власт, од 2002 до 2006 година и Охридскиот договор беше откажан тогаш. Македонската опозиција – иако не ми се допаѓа многу да зборувам за другата страна, но јас зборувам за процес – додека не постои јасна алтернатива на ВМРО-ДПМНЕ ќе немаат поддршка – не само од Албанците, туку и од странците. Која е алтернативата? Овие два проблема – со Грција и Албанците. Опозицијата во Македонија се уште е урбаната ВМРО-ДПМНЕ.
Не постојат значителни разлики меѓу двете страни [ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ] Груевски знае само подобро да се одржи во власта. Јас работев со Груевски, во два наврати: 1998-2002 тој беше министер за трговија, а подоцна и финансии. Од 2006 година, претседател на Владата, имавме на почетокот о заедничка влада 18 месеци, тоа беа тешки 18 месеци и секој ден имавме проблеми и решавање на конфликти. Тврдам денес: Груевски не е националист, тој е одличен технократ, кој ќе го злоупотреби национализмот за да остане на власт.
Оригиналниот текст ТУКА