Белград и Приштина би можеле да потпишат нешто под притисок на Трамп и Гренел. Но, тој документ би бил фатаморгана и ќе му служи само на Трамп во кампањата, пишува за ДВ, Томас Бреј, долгогодишен дописник на агенцијата ДПА од Белград.
Соединетите држави вршат силен притисок. Лидерите на Србија и Косово тоа ќе го доживеат на состанокот во петок во Вашингтон. Состанокот беше најавен како можна пресвртна точка во гаснењето на хроничното кризно жариште.
Според анализата на Брај за Дојче Веле, американската пресметка е јасна – откако претседателот Доналд Трамп претрпе еден пораз во надворешната политика, пред претседателските избори во ноември, тој сака да блесне на полето на надворешната политика и да покаже историски резултат.
Но, нејасно е за што воопшто ќе се зборува во Вашингтон. Српскиот претседател Александар Вучиќ би сакал да зборува само за економската соработка со несаканите соседи на Косово. Да речеме за спорот околу рудникот Трепча или за важното акумулациско езеро Газивода.
Косовскиот премиер Авдулах Хоти, од друга страна, очекува меѓусебно признавање. Но, никој не верува дека Србија ќе го направи тој чекор, па дури ни коалицискиот партнер на Хоти, Рамуш Харадинај. Вучиќ веќе се закани дека, доколку биде под притисок да го признае Косово, ќе ја напушти средбата со американскиот претседател.
Во Белград, некои политичари и аналитичари велат дека Американците би можеле да предложат широка автономија за српското малцинство на Косово, следејќи го примерот на скоро независноста што ја имаат Србите во Босна и Херцеговина. За возврат, Белград ќе мора да ја признае независноста на Косово.
Саша Јанковиќ, поранешен претседателски кандидат во Србија, неодамна предложи компромис со помал интензитет: Белград повеќе да не го блокира членството на Приштина во меѓународни организации како УНЕСКО или Интерпол, но дека не мора да ја признава независноста. За возврат, српските цркви и манастири во Косово би добиле екстериторијалност и нема да бидат предмет на косовскиот правен систем.
Американците исто така сакаат да и покажат на Европската унија како да ги реши кризите на Балканот. Сè се врти околу поранешниот амбасадор во Германија, Ричард Гренел, личен пратеник на Трамп за косовскиот проблем. Веднаш по назначувањето, тој постигна конкретен напредок.
Во јануари, Белград и Приштина, на инсистирање на Гренел, потпишаа писмо со намери за обновување на воздушната линија меѓу двата града, која не е обновена од војната. Како неутрална авиокомпанија, рутата треба да ја управува германски „Еуровингс“, подружница на „Луфтханза“.
Еден месец подоцна, претставниците на двете земји под Гренел се согласија за изградба на автопатот, како и за обновување на железничките линии.
Сепак, и покрај тоа што во тоа време беа пофалени „историските договори“, веќе половина година ништо не е сторено. Јавноста не слушна ниту еден детал за тоа како и кога ќе се спроведе потпишаното.
Тоа искуство покажува дека утрешните преговори во Вашингтон може да доведат до договор што ќе се претвори во фатаморгана. Бидејќи, ниту во Србија ниту на Косово, во овој момент може да се види мнозинска поддршка за каков било компромис.
На крајот, елитите во Белград и Приштина ја задржаа својата моќ со децении палејќи го стариот конфликт. Малку е веројатно дека, со конечното решавање на прашањето, тие да се откажат од ваква алатка.