Главниот проблем на Северна Македонија и Бугарија сега е дека како наследници на дел од поранешна комунистичка Југославија и комунистичка Бугарија во двете земји има фалсификати на историјата и неподготвеност кај некои од актуелната политичка, академска и новинарска елита да се разделат со наследството на диктаторските режими на Тито, Димитров и Живков, вели во интервју за „Локално“ бугарскиот европратеник Андреј Ковачев, коментирајќи ги изјавите на премиерот Зоран Заев дека еден од чекорите за градење на добрососедски односи со Бугарија кој треба да биде спроведен е називот „бугарски“ да се тргне пред „фашистички окупатор“ во учебниците и спомениците.
На прашањето дали смета дека е потребна дебата во бугарското општество за терминот „фашистички окупатор“,Европратеникот вели дека неподготвеноста да се надмине наследството на Југославија и доминантната идеологија од времето на Тито е огромна.
– Ова наследство е внимателно чувано од таканаречената „длабока држава“ и се уште се смета за политички профитабилно за одржување. Сепак, ова не може да биде во корист на помладите генерации. Колку порано ова се реализира, толку подобро. Потребно ни е помирување и Бугарија е подготвена за такво помирување, смета Ковачев.
За тоа дали Бугарија е подготвена да го избрише делот од бугарските учебници каде стои дека „Македонија е бугарска држава“, посочува дека тој е еден од оние кои во последниве години работеле за да имаат нови наставни програми и да ја кажат вистината за комунистичката диктатура.
– Ова е веќе факт во голема мера во Бугарија, но не е се постигнато, бидејќи на самите наставници им треба преквалификација и внатрешна желба да ја споделат вистината со учениците. Но, не е факт дека во учебниците пишува „Македонија е бугарска држава“. Географската област на Македонија моментално се наоѓа во четири земји – Грција, PCM, Бугарија и Албанија. Сите историски извори се категорични дека најголемото население е она што се идентификувало како Бугари, додава европратеникот во интервју за „Локално“.
Премиерот Зоран Заев најави дека еден од чекорите за градење на добрососедски односи со Бугарија кој треба да биде спроведен е називот „бугарски“ да се тргне пред „фашистички окупатор“ во учебниците и спомениците, како овој гест ќе биде протолклуван од ваша страна?
– Главниот проблем на РСМ и Бугарија сега е дека како наследници на дел од поранешна комунистичка Југославија и комунистичка Бугарија во двете земји има фалсификати на историјата и неподготвеност кај некои од актуелната политичка, академска и новинарска елита да се разделат со наследството на диктаторските режими на Тито, Димитров и Живков. Во Бугарија, сепак, беа направени промени во учебниците, диктатурата од 1944-1989 година беше прогласена за криминална со закон. Младите генерации на ЕУ не смеат да бидат индоктринирани да ги мразат своите соседи, да се дефинираат како Татари и фашисти и да продолжат со комунистичките лаги. Затоа ни треба волја и храброст! За време на Кралството Бугарија немаше ниту национал -социјалистичка ниту фашистичка партија на власт.
Бугарија беше принудена да се приклучи на Тројниот пакт кога половина милион германски војници беа собрани на границата и кога Сталин и Хитлер беа сојузници, а југословенскиот принц Павле исто така се приклучи на Оската. По државниот удар во Белград, Хитлер ја окупираше Југославија. Во тоа време Македонија како држава не постоеше. Вардарска Македонија беше окупирана во 1919 година од Кралството Југославија, каде што во тоа време мнозинството од населението се идентификуваше етнички како Бугари. Србите го забранија името Македонија и го нарекоа Јужна (Вардарска) Бановина / Јужна Србија, луѓето се претставени како „јужни Срби“. Српските злосторства врз Бугарите беа огромни во овој период, затоа бугарската администрација беше пречекана со голема радост од бугарското население во териториите на Македонија ослободени од Југославија. Локалното бугарско население се самоорганизира во „Комитети за акција“ дури и пред доаѓањето на бугарската армија, а администрацијата е составена главно од локални Бугари.
Неподготвеноста да се надмине наследството на Југославија и доминантната идеологија од времето на Тито е огромна. Ова наследство е внимателно чувано од таканаречената „длабока држава“ и се уште се смета за политички профитабилно за одржување. Сепак, ова не може да биде во корист на помладите генерации. Колку порано ова се реализира, толку подобро. Потребно ни е помирување и Бугарија е подготвена за такво помирување. Европски пристап е помирување и прифаќање на вистината, како и одбивање на фалсификати и дискриминација на Бугарите кои отворено се идентификуваат во РСМ. Во РСМ нема ниту еден Бугарин на државна позиција, ниту еден судија, обвинител, началник на полиција, градоначалник или што и да е! И вие го знаете ова многу добро!
Сметате ли дека е потребна дебата во вашето општество за терминот „фашистички окупатор“ ?
– Смртоносните извештаи за нацистите на Конференцијата во Ванси во 1942 година се јасни сега, но не тогаш. Се очекува Бугарија да убие 48.000 Евреи. Царството не испраќа ниту еден! Тоа, исто така, обезбеди транзит во Палестина за повеќе од 15.000 европски Евреи зад грбот на нацистите. Нацистите не сметаа дека самите Евреи окупирани во Југославија се под јурисдикција на Кралството Бугарија. Врховната моќ е во нивни раце и тие предодредуваат несреќна судбина на Евреите во сите земји под национал -социјалистичка окупација.
Да, сега можеме да се расправаме дали бугарската администрација можела да започне војна со Рајхот и да се спротивстави на нацистичката наредба за депортација на Евреите под нацистичка врховна јурисдикција и какви би биле последиците. Во тоа време, никој во Бугарија не беше свесен за страшната цел на нацистите. Да, бугарската администрација учествуваше во востанието на Евреите! Ова е тажен чин, за кој секогаш ќе жалиме што Бугарија тогаш не беше во можност да спречи депортација таму, како што тоа го направи во старите граници на Кралството. Ние секогаш ќе учествуваме во страдањата на жртвите од Холокаустот.
„Никаде во Европа не се спомнува името на нацијата, се спомнува фашистичкиот окупатор и во тој дух, во духот на пријателството, соработка и добрососедство нормално очекуваме тоа да се промени. Имаме препознаено одредени слабости и во бугарските учебници, спремни се исто така и од бугарската страна тоа да го направат“, кажа Заев. Дали овој „момент“ ќе може да се реши со проевропските манири без да се чепкаат болните работи?
– Пишувате за проевропски манири без да ги допирате „болните теми“? Ако разбирате болни теми, фалсификување на историјата, што не е невина интелектуална девијација, туку индулгенција за прикривање на злосторствата против човештвото и негирање на правдата, тогаш ова не може да се случи и овие теми нема да се допрат. Ги допрев главните болни теми погоре и за ова треба да се разговара отворено.
Сегашните реалности, резултат на несреќната историска судбина, се факт што никој не го негира. Секој има право на самоопределување. Не може да има дискриминација и говор на омраза кон луѓето кои отворено го декларираат својот бугарски етнички идентитет и потекло. Повеќе од 120.000 граѓани, кои доброволно добиле бугарско државјанство врз основа на докажано бугарско етничко потекло и прогласиле бугарски етнички идентитет со таква потпишана декларација, не можат да се плашат дека ќе има ризик во РСМ ако се разбере дека ќе бидат дискриминирани. Потребно е историско помирување!
Го осудуваме масакрот во Сребреница, но се молчи за крвавиот Божиќ и истребувањето на Бугарите на скопско Кале, за етноцидот што досега беше официјално извршен против се што е поврзано со бугарското наследство. Почнувајќи со наредба 2262 од 7 мај 1946 година за бришење на сите бугарски натписи насекаде, вклучително и во црквите и завршување со неодамнешното варварско уништување на гробот на бугарските револуционери во дворот на главната селска црква „Св. Архангел Михаил“ во селото Клепач кај градот Прилеп. Промената на нивните имиња и етничка припадност е неподносливо богохулство и да, ова е болна тема што не треба да се премолчува, туку да се вреска! Властите мора да преземат итна акција за да ги пронајдат сторителите и поттикнувачите и да ја вратат првобитната плоча!
Дали Бугарија е подготвена да го избрише делот од бугарските учебници каде стои дека Македонија е бугарска држава?
– Прашувате за бугарски учебници. Јас сум еден од оние кои во последниве години работеа за да имаат нови наставни програми и да ја кажат вистината за комунистичката диктатура. Ова е веќе факт во голема мера во Бугарија, но не е се постигнато, бидејќи на самите наставници им треба преквалификација и внатрешна желба да ја споделат вистината со учениците. Но, не е факт дека во учебниците пишува „Македонија е бугарска држава“. Географската област на Македонија моментално се наоѓа во четири земји – Грција, PCM, Бугарија и Албанија. Сите историски извори се категорични дека најголемото население е она што се идентификувало како Бугарин. Ова е напишано во бугарски учебници и ова одговара на академското светско знаење, а не на политичките толкувања на комунистичката диктатура.
Постјугословенската елита треба да ја одржува митологијата на „бугарскиот фашистички окупатор“, бидејќи тие веруваат дека тоа е основата на државата Македонија, која признава дека овој темел е антибугарски.
Точните историски термини се: Германски национал-социјалистички окупатор, италијански фашистички окупатор и бугарска администрација на териториите на Кралството Југославија окупирани од Германија на националсоцијалистичките работници, а особено оние што претходно беа окупирани во 1919 година од нејзината (југословенска) територија Вардарска Македонија, населена главно со етнички Бугари. Во Кралска Југославија „Македонци“ (во смисла на зборот што сега го користи Скопје) и Македонија не постојат – тоа се јужни Срби и Вардарска Бановина. Исто така, важно е да се потсетиме дека бугарската администрација на териториите на Кралството Југославија окупирани од Националсоцијалистичката работничка Германија беше составена главно од локални македонски Бугари.
Дали овие промени на називи ќе треба да ги прифатиме како еден од условите за да се тргне блокадата за членство во ЕУ?
– Само со дијалог и братско разбирање, надминување на поделбите од минатото, ќе можеме да одиме заедно во заеднички европски дом, каде што нема болни теми за кои не можеме да најдеме решение базирано на правда, демократија и почитување на човековите права. Да живее Македонија и Бугарија!
Н.П.