Старо-новиот премиер Виктор Орбан во неделата го освои својот четврти четиригодишен мандат, консолидирајќи ја својата владејачка позиција во Унгарија. Неговата партија Фидес, во коалиција со демохристијанската КДНП, освои 53,29 отсто од гласовите, што е доволно за 135 од 199 места во парламентот. Унгарската опозиција се обиде да допре до електоратот со обединет блок од шест партии со различни политички погледи на светот, но доживеа потоп. Орбан ги искористи настаните во земјата и соседството и извојува убедлива победа, иако ретко кој очекуваше дека ќе дојде до двотретинско мнозинство во парламентот.
За тоа што всушност се случи во неделата, „Локално“ разговараше со европскиот политички аналитичар Матео Шлапек-Севило. Tој вели дека Фидес доби повеќе од 53 отсто од гласовите и со тоа ќе го задржи парламентарното „супермнозинство“ што ќе овозможи дополнителни амандмани на Уставот на Унгарија со цел да се зајакне контролата на Орбан на власта.
-Се разбира, изборите секогаш делумно се дефинирани со претходните избори. Пред 12 години (во 2010 година), Фидес го освои своето прво супермнозинство и продолжи да направи повеќе од 700 промени во изборниот систем на земјата, вклучително и „измамување“ на електоратите за фаворизирање на Фидес. Значи, дури и ако овие избори беа спроведени фер (што не е гаранција), тие не беа спроведени на рамноправен терен.
Во однос на реалната слика на политичката ситуација во Унгарија: за жал, колку е поуспешна нелибералната влада во потиснувањето на независното политичко изразување и здружување, толку потешко е да се одржи вистинско граѓанско општество. Ваквите резултати ја прават долгорочната прогноза лоша: многу високообразовани Унгарци, кои би биле важен дел од изборната единица на опозицијата, веројатно ќе размислат да ја напуштат Унгарија за да бараат можности на друго место.
Како што беше кажано на друго место: станува многу тешко да се види Орбан да ја напушти функцијата поради изборен пораз, бидејќи тој ќе се погрижи тоа да не се случи, порачува аналитичарот.
Севило смета дека дека блискоста на Орбан со Путин или војната во Украина не му донесоа политичка корист за време на кампањата.
-Блиските врски со Русија остваруваат две цели за Орбан и Фидес: генерирање странски инвестиции во Унгарија надвор од фондовите на ЕУ и овозможување да го поткопа моделот на либерално управување од Европската унија. Мислам дека Орбан сфати дека може да има политичка цена, што ќе претрпи особено меѓу помладите Унгарци, ако не каже ништо за инвазијата на Путин за време на кампањата. Но, се разбира, неговата основна цел не беше да го отуѓи Путин. Така, за време на кампањата видовме дека Орбан се однесува прилично внимателно: тој не ги попречуваше санкциите на ЕУ, даде некои забелешки со кои ја осудува инвазијата и се погрижи да ги насочи повеќето отворени проруски соопштенија преку медиумски канали контролирани од владата. Сега, кога изборите завршија, може да видиме дека Орбан погласно го поддржува Путин, потенцира Севило.
Аналитичарот информира дека резултатите од изборите се тотална катастрофа за опозицијата.
-Тие вложија сè за соборување на Орбан и Фидес. Обединети за Унгарија предводена од Петер Марки-Зај беше едноставно брак од политичка погодност. Собра неколку политички партии, почнувајќи од некогаш екстремно десничарскиот Јобик до Зелените. Нивната единствена цел – практично единственото нешто за што можеа да се договорат, беше смена на Орбан. Целосно не успеаја да ја остварат својата цел. Замислувам дека движењето сега ќе пропадне и дека Марки-Зај ќе го изгуби кредибилитетот како опозициска фигура, смета Севило.
Орбан во говорот после резултатите изјави дека „оваа победа ќе се памети до крајот на животот затоа што имал неколку непријатели меѓу кои и украинскиот претседател Володимир Зеленски и тајкунот Џорџ Сорос“. За Севило, нема сомнеж дека Сорос повеќе би сакал опозицијата да триумфира на овие избори.
-Слично на „левицата“ (како и да е дефинирана) поради сузбивањето на Фидес на левичарската политичка активност во Унгарија. Мојот став е дека Зеленски, кога за време на неговото обраќање до лидерите на ЕУ на 26 март конкретно го повика Орбан да направи повеќе за поддршка на Украина, се обидуваше да ја оттргне Унгарија од нејзината наведена позиција на неутралност (и веројатно, исто така, да го олесни полесниот проток на воена опрема до Украина). Секако дека европските и меѓународните медиуми генерално заземаат ставови против Орбан. Што се однесува до политичката стратегија на Орбан да ги прогласи овие различни групи за противници на Фидес – често гледаме во популистичките политички системи дека создавањето надворешен непријател може да биде успешно во генерирањето домашна политичка поддршка, вели политичкиот аналитичар.
За односите на Орбан со ЕУ и европските фондови за Унгарија, Севило смета дека многу ќе зависи од тоа дали, во очите на Брисел, неодамнешното откривање на злосторствата извршени во Украина од страна на руски војници „ја промени играта“ и ќе ја забрза диверзификацијата од рускиот гас или продлабочувањето на санкциите.
-Ако е така, и верувам дека има докази дека тоа ќе биде така, тогаш ЕУ и ЕК можеби ќе зависат од унгарската поддршка за одобрување на санкциите. Иако вообичаено никогаш не се наведува таква трансакција, може да има имплицитно разбирање дека Унгарија ќе обезбеди поддршка за санкции во замена за ослободување на средствата за закрепнување од пандемијата кои моментално се скратени, појаснува аналитичарот.
Севило оценува дека „неутралноста“ на Унгарија во конфликтот во Украина не е чист производ на нејзиното пријателство со Русија и желбата да се „иритира“ Европската унија.
-Постојат и специфични тензии поврзани со правата на етничките Унгарци во Украина (најмногу во Закарпатија). Орбан, под никакви околности, не сака да се приклучи на војната на некој начин, бидејќи Владимир Путин е неговиот главен надворешен политички сојузник. Сепак, тој сфаќа дека како членка на ЕУ и НАТО, Унгарија мора да биде видена дека ќе направи нешто. Што се однесува до успехот на политиката: тоа може да се процени или според исходот на изборите или според исходот на војната. Според стандардите на изборите, политиката беше успешна од страна на Орбан. Што се однесува до војната, сè уште е рано да се каже, наведува политичкиот аналитичар.
Н.П.